Ambargodan kurtulmaya hazırlanan İran’a birçok ülkeden yatırımcı heyetleri akın ediyor. Türk heyetleri de yılbaşından beri karşılıklı 20 ziyaret yaptı. Bu ziyaretlerin önemli bölümüne katılan DEİK Türkiye-Iran İş Konseyi Başkanı Rıza Eser, Türk yatırımcılara hızlı olmalarım tavsiye ediyor. Eser, İran’ın özellikle turizmde ve altyapı yatıranlarında fırsatlar barındırdığını söylüyor.
Yıllardır süren ambargonun gölgesinden çıkmaya hazırlanan İran, artık dünyanın pek çok ülkesinden yatınmcıların kapısını aşındumaya başladığı bir ülke. Ekonomik ambargoyu kaldıracak olan anlaşmanın ardından birçok ülkeden yaünmcı heyetini ağırlayan İran, Türk yatırımcıların da dikkatini çekiyor. DEİK Türkiye-Iran İş Konseyi Başkanı Rıza Eser, bu dönemde Türk yatınmcıların hızlı davranmasını tavsiye ediyor. Eser, 2015 yılı başından bu yana Türkiye sanayici ve işadamlarının da yer aldığı heyetlerle İran’a 20’ye yakın karşılıklı ziyaret yaptıklarını anlatıyor. Rıza Eser, İranlılann ambargo döneminde Türkiye’nin yardımlanna müteşekkir olduklarını ve bu iyilikleri unutmayacaklarını söylüyor. Rıza Eser, İran pazanyla ilgili sorularımızı aşağıdaki gibi yanıtladı.
Ambargonun kalkmasının ardından İran yatırımcıların sık uğradığı adreslerden biri oldu. Siz de pek çok kez ziyaret gerçekleştirdiniz. Gözlemlerinizden söz eder misiniz?
İran pek çok ülkeden yatırımcılan ağırlayan bir çekim merkezi haline geldi. Görüşmelerde Türkiye’nin ilgisinden memnun olduklarını gördük. Hem sınır komşusu hem de kültürel anlamda yakınlık söz konusu. Ambargo döneminde Türkiye’nin yardımlarına müteşekkirler ve Halk Bankası’nın o zor dönemlerde kendilerine hizmet vermesini çok iyi değerlendiriyorlar.
Peki bu iyilikler ticari anlamda yerini bulacak mı?
Tabii ki, bu iyilikleri unutmayacaklarını aktanyorlar. Tüccar ve yatınmcılanna nasıl önem verdiklerini heyetimize bizzat ilettiler. Demek ki çabalarımız boşa gitmiyor ve kıymetini biliyorlar.
Nasıl bir ticari katkı ve gelişim bekliyorsunuz?
Ambargo dönemini en iyi değerlendiren ülke Türkiye oldu. Petrol aldı, mal sattı. Bildiğiniz üzere iki ülke arasındaki ticaret 14 milyar dolara yaklaşıyor. Bu yılın ilk altı aylık sürecinde de yaklaşık 6 milyar dolarlık bir ticaret söz konusu. Bizim beklentimiz karşılıklı ticaretimizin 2016 sonunda 20 milyar dolan aşması yönünde.
İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevat Zarif, 11 Ağustos’ta yapacağı Türkiye ziyaretini iptal etti. Bu iptali neye bağlıyorsunuz?
Yoğun programı nedeniyle iptal etti. Libya üzerinde ziyaretleri oldu. İptal değil erteleme söz konusu. Bize yansıyan bir sorun da yok.
Peki bu ziyaret ne zaman gerçekleşir?
Öncelikle ticaret bakanı ile ziyaret olacak. Ardından da Zarifi gelecek. Ama heyetler sürekli gidip geliyor. STK’lann ülkeye ziyaretleri söz konusu ve komiteler çalışıyor. Bir sorun yok. Hedefimiz ilk ülke ticaretinin artması yönünde.
2015 yılında yapılan ziyaretler ne düzeyde oldu?
2015’te 20’ye yakııı heyet gitti geldi. Üstelik bakanlar ve yüksek düzey katılımlar bunlar. Tüccar ve ticaret odaları üyelerinin de eşliğinde oldu. Örneğin İzmir, Bursa ve Kuşadası’ndan bile heyetler ziyaretler yaptılar. Fakat önümüzdeki ziyaretlerde artık uzmanlık alanlarına göre heyetlerle gitmek istiyonız. Otomotiv, kimya gibi artık teknik olarak 1-2 konuyu yan yana götürmek istiyonız. Uzmanlıklarına göre heyetlerle gitmenin daha verimli olacağını düşünüyoruz.
Peki İran’da özellikle hangi sektörlerde fırsat var ve İran Türk yatırımcılara ne gibi avantajlar sunuyor?
Iran yatırımlarla ilgili ciddi fırsatlar sunuyor. Bedava arazi ve vergi imkanları sağlıyor. Düşük faizlerle imkanlar sunuluyor. Hem ticari hem de yatının anlamında önemli fırsatlar var. Enerji ve işçiliği ucuz. Ticari anlamda da fırsatlar çok. Bildiğiniz gibi Tiirkiye-İran Tercihli Ticaret Anlaşması ile toplam 265 üründe gümrük vergisinde karşılıklı olarak indirim yapıldı. Bu anlaşmalar ticari anlamda önemli avantajlar sağlıyor.
Türk yatırımcılar içinde şu an kimler yatırıma sıcak bakıyor?
Türk şirketler kısa bir süre önce önemli iki ihaleyi almayı başardı. Çok kısa bir süre önce Tebriz Gürbulak Otoyolu’nun altyapı işini Belgiz inşaat kazandı. 1,7 milyar dolarlık dört rafineriyi ise Yükselir Grup satın aldı. Bunlar önemli gelişmeler. Yaptığımız ziyareüere Türkiye’nin önde gelen şirketleri eşlik ediyor. Örneğin STFA, Cengiz inşaat ve Vestel gibi şirket temsilcilerinin de yer aldığı heyetlerimiz oldu. Onlar da ilgililer. Mesela Kibar Dış Ticaret olarak demir cevheri gibi ürünler almaya çalışıyoruz ve ambargo sürecinde kapattığımız ofisimizi yeniden açıyoruz.
Türkiye’den yatırım yapan TAV, Turkcell gibi şirketlerin yaşadıkları olumsuz deneyimleri de düşünürseniz, neler tavsiye edersiniz?
Bunlar artık eskide kaldı. Bunlar konuşulmuyor bile. Artık yeni bir süreç var. Bakınız Gübretaş 650 milyon dolarla iran’ın en büyük kimya şirketini satın aidi. Türk müteşebbislere hep iyi bir bakış söz konusu. Biz DEİK olarak kendimiz için bir yol haritası çiziyoruz tabii. Fakat şirketlere de hızlı davranmalan ve bir an evvel orada yer almalarını tavsiye ediyonız.
Özellikle hangi sektörler dikkat çekiyor?
Iran devleti 250 otel yapılması için yatırım çağrısı yapıyor. Ülkenin belli şehirlerinde hem yurtdışı hem de yurüçindeki yatırımcılara davet var bu anlamda. Bununla birlikte tüm hizmet sektörü için yüksek pazar ve iş potansiyeli mevcut. Otel işletmeleri davet edilirken turizm ve diğer sektörler açısından önemli bir alan da altyapı. Fastfood ve lokantacılık açısından yapılacak çok şey var. Gıda sanayi, özellikle de süt ve süt ürünleri sanayi çok gelişmiş durumda. Ancak bu sektörde ve tüm gıda sektöründe ambalaj konusu gelişmeye çok açık.
Hangi kentte ne tür fırsatlar var?
İran’da yatırımcılara önemli fırsatlar sunacak kentler arasında başı 9 milyonluk nüfusuyla Tahran çekiyor. Ticaret ve sanayi şehri Tahran, altyapıda da önemli fırsatlar sunuyor. Bir diğer kent Meşhed, Sekizinci İmam Rıza Türbesi nedeniyle dini anlamda önemli bir merkez. 2,5 milyonluk İsfahan, kültür, ticaret, sanayi ve turizm şehri. Tebriz, ticaret merkezi olmasının yanı sıra altyapı yatırımları için de cazip. Şiraz, kültür, turizm, ticaret şehri. Ahvaz, petrol bölgesi. Kum, dini merkez. Bender Abbas, liman şehri. Urumiye, Türkiye sınırında, önemli bir ticaret merkezi ve pek çok fırsatlar sunuyor. Kerej sanayi ve ticaret şehri ve Tahran’a 45 kilometre uzaklıkta. Kiş adası ise turizm yatırımları için önemli bir merkez. Körfez ve Ortadoğu ülkelerinden yoğun turist çekiyor. Cazibesi de giderek artıyor.
Ekonomist
Bir yanıt bırakın