Rusya’ya ait bir savaş uçağının düşürülmesinin yarattığı kriz giderek derinleşirken, Rusya’nın Türkiye’ye ilişkin aldığı ekonomik tedbirler iki ülke arasında yıllardır süregelen karşılıklı ticarete büyük darbe vuruyor.
Rusya’nın çeşitli sektörlere dönük açıkladığı yaptırım kararlarının ardından tüm gözler müteahhitlik sektörüne çevrildi. Çünkü, yüzde 19.4’lük pay ile Rusya Türk müteahhitlerin en büyük pazarını oluşturuyor.
Rusya’ya ait bir savaş uçağının düşürülmesinin yarattığı kriz giderek derinleşirken, Rusya’nın Türkiye’ye ilişkin aldığı ekonomik tedbirler iki ülke arasında yıllardır süregelen karşılıklı ticarete büyük darbe vuruyor. Özellikle bugüne kadar Rusya’da 62 milyar dolarlık iş yapan Türk müteahhitler, Rusya’nın olumsuz tavrı nedeniyle ülkenin dört bir köşesindeki milyarlarca dolarlık yatırımları konusunda endişeli. Çünkü Türk müteahhitlerin en önemli pazarı olan Rusya Federasyonu, 27 yılda 62 milyar dolarlık iş hacmi ile yurtdışı müteahhitlik işleri dağılımında yüzde 19,4’lük pay ile lider konumda. Bu yılın ilk 9 aylık döneminde sekiz projeyle 2.3 milyar dolarlık iş üstlenen Türk müteahhitler, Rusya ile Türkiye arasında yaşanan kriz nedeniyle işleri kaybetme korkusu yaşıyor.
Türk müteahhitlerin devam eden işleri iptal edilmezken, bağlantıları yeni yapılan ya da henüz inşaatı başlamayan projelerin iptal edildiğine vurgu yapılıyor. Son olarak Anel Elektrik’in yer aldığı Moskova’daki 29.6 milyon Euro’luk VTB Arena Dynamo Moskova Stadı projesine yönelik sözleşme, ana işveren tarafından sonlandırıldı.
Moskova’nın yeni genişleme bölgesinde yaklaşık 2 milyon insanın yaşayacağı konutların üretilmesine yönelik geliştirilen projelerde aktif olarak Türk firmaları yer alıyor. Yaklaşık 100 milyar dolarlık bir yatırım planlanan bu şehirden Türk firmaların önemli bir pay alması da beklenirken yaşanan gelişmelerin bu pastanın başka ülkelere gitmesine neden olabileceğine de vurgu yapılıyor.
Sektör temsilcileri yaşanan olayın arkasında başka bir hesap olmaması halinde krizin kısa sürede çözülmesini beklediklerini vurguluyorlar. Türkiye ve Rusya arasında konsensüs sağlanmasının beklendiğine de işaret ediliyor.
İZLEME KOMİTESİ KURULDU
2018 Dünya Kupası Organizasyonu çerçevesinde havalimanı, stadyum, otel gibi projeleri üstlenen Türk müteahhitler, mevcut işlerini devam ettiriyorlar. Daha önce Kış Olimpiyatları için Rusya’da projeler yapan Türk müteahhitler, bu projelerle başarılarını kanıtlamışlardı. Bu nedenle yetişmesi için zamanla yarışılan bu tür işlerin iptal edilmesinin beklenmediğine dikkat çekiliyor.
Yaşanan gelişmeler üzerine, 30 Kasım’da Ekonomi Bakanlığı ve Moskova Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği ile bir araya gelen Türkiye Müteahhitler Birliği yönetimi, Rusya’daki faaliyetlerinin önemini ve Rus devletinin son dönemde başlattığı olumsuz uygulamaları devlet yetkililerine aktardı.
İzleme Komitesi ne yapacak?
Ekonomi Bakanlığı ve Türkiye Müteahhitler Birliği’nin Rusya ile yaşanan krizi izlemek üzere ortaklaşa kurdukları ‘İzleme Komitesi’ 10 kişiden oluşuyor. Komitede Rusya’da faaliyet gösteren inşaat şirketlerinin temsilcileri ile bakanlık yetkilileri ve müsteşarlar yer alıyor. İnşaat şirketi temsilcileri Rusya’da Türk şirketlerine yönelik gelişmeleri takip edip bakanlık yetkilileri ve müsteşarlar ile paylaşacak. Bu ekip de gelişmeleri bakanlığa rapor edip, olumsuzlukları bertaraf etmek için neler yapılabileceği hakkında görüş bildirecek. Yanı sıra Rusya’nın muadil örgütleri ile temaslar geliştirilecek, ortak toplantılar gerçekleştirilecek.
Ekonomi Bakanı Mustafa Elitaş ile bir araya gelen Türkiye Müteahhitler Birliği, bakanlık yetkileriyle işbirliği yaparak birlikte ‘İzleme Komitesi’ kurdu. Rusya’da faaliyet gösteren inşaat şirketleri temsilcilerinden bakanlık müsteşarlarına kadar yaklaşık 10 kişiden oluşan bu komite, Rusya’da yaşanan gelişmeleri an be an takip edip bakanlığa rapor verecek. Yaşanacak olumsuzlukları bertaraf etmek için neler yapılabileceği görüşülecek.
62 MİLYAR DOLARLIK İŞ
Dünyada Çin’den sonraki en büyük iş hacmine sahip olan Türk müteahhitleri için Rusya, dünyaya açıldıkları pazarlar arasında ilk sırada yer alıyor. İlk defa giriş yapılan 1988 yılından bu yana üstlenilen bin 920’yi aşkın projenin toplam bedeli yaklaşık 62 milyar ABD doları aşmış durumda. Rusya Federasyonu bu tutar ile yurtdışında üstlenilen projelerin ülkelere göre dağılımında yüzde 19,4’lük pay ile lider konumda. Türk firmaları 2014 yılında Rusya’da toplam tutarı 3-9 milyar doları aşan 47 adet proje üstlendi. 2015’in ilk 9 ayında ise proje adedi 8’e geriledi, buna karşın toplam tutar 2.3 milyar doları aştı. Türk firmaları bugüne kadar başta Moskova, St. Petersburg, Minsk, Krosnodav gibi kentler olmak üzere Rusya genelinde kentsel altyapı, arıtma, boru hattı, enerji hatları, enerji santralleri, petro-kimya tesisleri, endüstriyel tesisler, yol, köprü, tünel, havaalanı, konut, iş merkezi, idari bina, askeri tesisler, sağlık tesisi ve turizm tesisi projelerini hayata geçirdi.
“BİLDİRİM YOK, BASKI VAR”
42 üyesi Rusya’da faaliyet gösteren Türkiye Müteahhitler Birliği Başkanı Mithat Yenigün, Ekonomi Bakanlığı ve Moskova Ticaret Müşavirliği ile yaptıkları görüşmelerde uçak krizi ile birlikte Türk firmalarının şantiyelerine yapılan baskınları, Türk işçilerine yönelik vize kısıtlamalarını ve gümrüklerde Türk mallarına yönelik farklı muameleleri anlattıklarını söyledi. Birçok Türk şirketinin Rus devletinin kendilerine yönelik olarak personel bilgisi topladığı bilgisini verdiğini dile getiren Yenigün, “Türk işçi istihdamı ve Türk inşaat malzemelerinin tedarikine ilişkin sorunların nasıl aşılacağı şu anda belirsiz. Bu durum da işlerin genel yürütümünü olumsuz etkileyecek” dedi.
Söz konusu olumsuz uygulamalara yönelik olarak Rus tarafından resmi bir bildirim yapılmadığına işaret eden Yenigün, “Ancak Rusya tarafından açıklanan ekonomik yaptırım paketini kaygıyla takip ediyoruz. Türk inşaat sektörü olarak Rusya’da milyarlarca dolarlık yatırımımız, 10 bine yakın işçimiz bulunuyor. Ayrıca Rusya, Türk yurt dışı müteahhitlik hizmetleri açısından olduğu kadar, inşaat malzemeleri talebindeki artış nedeniyle de ülkemiz ihracatı açısından önemli ve ikame edilmesi zor bir pazar” diye konuştu.
Yenigün, Rusya’nın 1 Ocak 2016’dan itibaren Türk işçilerin ülkeye girişini yasaklayacağını da hatırlatarak, “O tarihe kadar bu kriz sürecinin sona ermesini umuyoruz. Aksi bir durumu aklımıza bile getirmek istemiyoruz” diyor.
Rusya’dan 6 koldan baskı
-Şantiyelerde kimlik ve vize kontrolleri yapılıyor.
-Turistik vizesi olan işçiler hakkında işlem yapılıyor.
-Firmaların mali denetimleri sıkılaştırılıyor.
-İmza aşamasındaki bazı projeler askıya alınıyor.
-Gümrüklerde bulunan mallara ilişkin işlemlerin yavaşlatılıyor
-Geçmişte zaman zaman şirketlere yönelik yapılan polis baskınları bu dönemde daha da sıklaştırıldı.
Ekonomist