Geçen sene Türkiye’de 1 milyon 289 bin Konut satıldı. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) yayınladığı verilere göre satışların 599 binini yeni, 690 binini ise ikinci el konutlar oluşturdu. 2014’e göre yüzde 10’dan fazla artan satışların yanı sıra yayınlanan raporlara göre konut fiyatları da ortalama yüzde 20 arttı. Hem satışlarda hem de fiyatlarda görülen bu artış sektörde bir balon oluştuğu yönünde devam eden tartışmaları daha da artırdı. Destek Menkul Değerler Araştırma Departmanı’nın hazırladığı konut raporuna göre ise konut talebi konut arzını karşılıyor ve konut sektöründe şimdilik balon olmadığına işaret ediyor. Arz fazlası riski artırıyor. İnşaat ve konut sektörü çimento, demir gibi yan sektörlerle birlikte Türkiye’nin gayri safi yurtiçi hasılasında imalat sanayiden sonra en büyük ikinci paya sahip. Cari fiyatlarla yüzde 14,2’ye ulaşan bu pay aynı zamanda sektörde arz fazlası riskini gündeme getiriyor. Rapora göre konutların döviz kurundan satışa sunulması ve TL’nin dolara karşı son bir yılda yüzde 25’ten fazla kayıp yaşaması konut satışlarındaki en büyük problemi oluşturuyor. Ancak kur riskine rağmen talepte azalma olmuyor. Bunun en büyük sebebi tasarruf sahibi vatandaşların gayrimenkul yatırımını halen güvenli liman olarak görmesi. Nitekim konut fiyatlarının 2015’te yüzde 20 artması konut sahiplerini tatmin ederken, konuta olan potansiyel talebi de besledi. İnsanların tüketim kararı ve para harcama eğilimini gösteren Tüketici Güven Endeksi’nin Aralık 2014’te 67,7 iken, 2015 Aralık’ta 73,6 seviyesine çıkması da tüketici talebinde henüz bir bozulma olmadığını gösterdi. Raporda ayrıca 2015’te yabancılara yapılan 5 milyar dolarlık satışın da talebi güçlü tuttuğuna dikkat çekilerek, uzun vadede değerlendirildiğinde konut arzının karşılandığı ve konut sektöründe henüz balon oluşmadığı kaydedildi.
EN İYİ GÖSTERGE FİYAT-KİRA ORANI
Kaan Sarıaydın, Morgan Stanley Türkiye eski CEO’su
Balon riskini ölçmek için kabul edilmiş en iyi konut balon indikatörü konut fiyat artışının kira artışlarından yüksek olmasıdır. Yeni konut satışları her yıl 500-550 bin civarında kalırsa stokların erimesi zor. Elde kalan konut sayısı 300 binleri bulabilir. Satışa hazır fazladan konut stoku olması kiracının lehine, ancak buna rağmen konut fiyatları düşmüyor. Emlak sektöründe balon var mı, ya da şişecek ne kadar yeri var? Bunun kararını herkes kendi vermeli. Ama önümüzdeki yıllarda, geçmiş yıllarla aynı getirileri beklemiyorum.
DAHA YİYECEK EKMEK VAR
Nazmi Durbakayım, İstanbul İnşaatçılar Derneği (İNDER) Başkanı:
Konut ihtiyacı üretimden fazla. Bazılarının söylediği gibi konutta balon yok. Nüfusun artması, yaşam biçimlerinin değişmesiyle iki veya tek kişilik yaşama isteği, yabancıların Türkiye’de yaşama arzusu gibi kriterler konut talebini sürekli artırıyor. Bu sektörde daha çok yiyecek ekmek var.
TOKİ ARSA OFİSİ OLMALI
Ömer Faruk Çelik, Konut Üreticileri Derneği (KONUTDER) Başkanı:
Stok adedi fazla olan bölgeler var. Ama fiyat olarak balon riski görmüyorum. Daha ucuz konut için maliyetlerin düşmesi ve üzerine inşaat yapılabilecek ucuz arsa üretilmesi gerekir. Bu yüzden TOKİ’nin değişerek dar gelirliye ve orta gelirliye arazi üretecek bir arsa ofisi haline gelmesi gerekiyor.
Ali DEMİRHİSAR/Zaman