Konut satışı ilk altı ayda geçen yılki düzeyin çok az da olsa altında kaldı. Geçen yılın ilk yarısında 635 bin olan konut satışı, bu yıl 631 bin olarak gerçekleşti; yüzde 0.7’lik bir azalma var. Haziran ayındaki satışta ise geçen yıla göre yüzde 4’ü bulan bir gerileme oldu.
Ocak-haziran döneminde ilk satışlar yüzde 3.3 artarken, ikinci el satışlar yüzde 3.8 oranında geriledi.
İpotekli satışlar, haziranda da gerilemesini sürdürdü. Haziranda yüzde 10 gerileyen ipotekli satışlarda, ilk altı aydaki düşüş yüzde 17 olarak ölçüldü.
İpotek tesis edilmeksizin gerçekleştirilen satışlar ise haziran ayındaki yüzde 0.5’lik düşüşe rağmen ilk altı ayda yüzde 9’un biraz üstünde artış gösterdi.
Konut satışlarında şimdiye kadarki gerçekleşme pek parlak değil, rakamlar da bunu gösteriyor zaten. Peki önümüzdeki dönemde ne olur, elbette o daha önemli…
Ağustos’a dikkat
Temmuz ayları konut satışının görece düşük gerçekleştiği aylar. 2014 ve 2015 yıllarının temmuz aylarındaki satış, 12 ay için belirlenen ortalamanın çok altında kalmıştı. 2013 için ise tersi söz konusuydu, temmuz satışı ortalamanın üstünde oluşmuştu. Önceki yıllar için tüm Türkiye’de gerçekleşen konut satışına ilişkin istatistik bulunmadığından bu yönde bir değerlendirme yapamıyoruz.
Ama son iki yıl, temmuzda görece düşük bir satış olduğunu gösteriyor. Bu yıl da benzer bir eğilim görme olasılığımız güçlü. Üstelik çok uzun bir bayram tatili yaşadık. Ayın ortasında gerçekleştirilen darbe girişimi ve devamında kararlaştırılan OHAL de ister istemez konut gibi büyük tutarlı alımların ertelenmesine yol açacak. İnsanlar psikolojik olarak zorunlu olmayan harcamalarını erteleme yoluna gidecek ve bundan ister istemez emlak piyasası da etkilenecek.
Bu etkiyi temmuzda kısmen göreceğiz, çünkü darbe girişimi ve OHAL kararı ayın ikinci yarısını etkileyecek. Ama ağustosta durum çok farklı olacak gibi görünüyor.
Çünkü ağustos ayları genel olarak konut satışının çok yüksek gerçekleştiği aylar. Örneğin geçen yıl temmuzda yaklaşık 97 bin olan konut satışı ağustosta 112 bine çıktı, eylülde yeniden 92 bine indi. Yani geçen yıl için temmuz, ağustos, eylül ayları bazında ağustos lehine çok belirgin bir dalgalanma var.
Bu yıl ise ağustos her yönden cenderede geçecek bir ay olacağa benziyor. Konut satışlarının ağustosta bıçak gibi kesilmesi ve geçen yılki 112 binlik satışın çok çok altında kalınması şaşırtıcı olmayacak. Bu yıla baz oluşturacak geçen yılki satış da çok yüksek olduğu için gerilemenin oranı çok yüksek çıkabilecek.
Finans piyasalarındaki durumun etkisi
Konut satışlarının nasıl seyredeceğini belirleyecek etkenler görünürde her ne kadar darbe girişimi ve OHAL ise de aslında bu gelişmelerin yarattığı ve yaratabileceği yan etkilerden söz ediyoruz. Darbe girişiminin piyasaları nasıl allak bullak ettiği ortada.
Kurların nasıl yükseldiği, faizin nasıl arttığı örneğin… Zaten gerçekleşen satışların detayına bakıyoruz, ipotekli satışlar sürekli gerileme halinde. Daha önce de defalarca yer verdiğimiz bir görüş var; ipotekli satışlar azalıyorsa ya mevcut faizler yüksek bulunuyordur ve bu faizden alım yapılmak istenmiyordur ya da ilk etkenle bağlantılı olmak üzere faizde bir düşüş bekleniyordur.
Şimdi… Darbe girişiminden sonra yükselen faizin, yükselen döviz kurunun ve zaten yükselme eğilimi içine giren enflasyonun daha da yukarı gitme olasılığının iyice artmış olmasının konut satışlarına pek etkide bulunmayacağını söyleyebilmek herhalde mümkün değil.
Yani konut sektörünü daha sıkıntılı bir dönemin beklediğini görmek ve ona göre pozisyon almakta yarar var.
Dünya / Alaattin Aktaş