Mimarlar Odası İzmir Şubesi Bakan Hasan Topal, İzmir Körfezi’nde 19’uncu yüzyılın sonlarından günümüze kalan tek tarihi kıyı alanının Cumhuriyet Meydanı ile Konak Eski Gümrük depoları arasında kalan Pasaport kesimi olduğunu söyledi. Topal, körfez kıyısına proje yapacak merkezi ve yerel yönetimlere, doğal, tarihsel miras ve izlerine karşı daha dikkatli, daha özenli olmaları çağrısı yaptı.
İzmir’de son dönemlerde Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleme Bakanlığı’nın Çiğli ile Narlıdere arasında yapmayı planladığı Körfez Geçiş Projesi’nde oluşturulacak yapay ada ve köprü ayaklarının Körfez’e nasıl bir etki yapacağı, İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin Mustafa Kemal Sahil Bulvarı Mithatpaşa Parkı önünde yolu yeraltı alma çalışmasında deniz kıyısına servis yolu için yapılan dolguyla ilgili başlayan tartışmalar, İzmir Körfezi’nde bugüne kadar yapılan dolguları gündeme getirdi.
Mimarlar Odası İzmir Şubesi Başkanı Hasan Topal, İzmir Körfezi kıyılarının doğal nedenlerin dışında farklı zamanlarda ve farklı gerekçelerle sürekli doldurulduğunu söyledi. Küçük çapta da olsa yine değişik gerekçelerle (yol, marina, yat limanı vb.) doldurma faaliyetlerinin günümüzde de sürdürüldüğünü belirten Topal, “Tarihsel süreçte Bayraklı kıyıları, Turan, Alsancak Punta bölgesi, İnciraltı, Narlıdere bölgelerinin çay ve derelerin taşıdığı alüvyonlarla dolduğu, Bostanlı, Çiğli kıyılarının Gediz Nehri’nin taşıdığı alüvyonlar ile dolduğu jeolojik araştırma ve tarihi belgelerden bilinmektedir. Yine tarihi belgelere göre İzmir eski limanının (günümüzdeki Kemeraltı Anafartalar Caddesi’nin çevrelediği bölge) 16’ncı ve 17’nci yüzyıllarda doldurulduğu, İzmir körfezi kıyısında ilk planlı ve kapsamlı doldurma faaliyetinin 1860’lı yıllarda Konak’tan Alsancak Punta burnu sonuna kadar olan ve ‘Kordon’ olarak bilinen dolgu ile başladığı, 1877 yıllarında Gümrük binaları, mendirek ve pasaport binaları ile tamamlandığı bilinmektedir” dedi.
Topal, İzmir’in bugünkü kıyılarının ortaya çıktığı dolguların ise 1960’lı yıllarda başladığını söyledi. Bayraklı sahilinin 1960’lı yılların sonunda doldurularak Altınyol’un, Konak-Üçkuyular arasının ise 1980’li yılların ilk yarısında yapılan dolguyla Mustafa Kemal Sahil Bulvarı’nın yapıldığını söyledi. Bayraklı sahili, Karşıyaka iskelesi, Bostanlı balıkçı barınağı arası ve tersane ile anıt arası kıyının 1980’lerin sonu 1990’ların başında doldurulduğunu ve yol iskele, yeşil alanlar düzenlendiğini belirten Topal, “1990’ların ikici yarısında ise İnciraltı lagünü metro kazı malzemeleri ile doldurulmuştur” dedi.
İzmir Kordon- Cumhuriyet Meydanı-Alsancak Limanı arasındaki bölümünde 4 Nisan 1997 tarihinde İzmir-Çeşme Otoyolunun İkiztepeler- Konak- Alsancak kent içi geçişi amacıyla doldurma işlemi başladığına ve 1998 yılı başlarında tamamlandığına dikkat çeken Topal, “Cumhuriyet Meydanı ve Konak Meydanı arası ‘Pasaport’ olarak bilinen kesim ise 1994 yılında tarihi sit olarak tescil edilmiş olduğundan ve otoyol planlarının yargı tarafından iptal edilmesi nedeniyle, Belediyeler tarafından tarihi sit kararının iptali için davası açılması ve benzeri tüm zorlamalara rağmen doldurulamadı” dedi.
Topal, geçmişi 8500 yıla uzanan, bir tarihi, ticaret, liman, körfez kıyı kenti olan İzmir’de, İç Körfez’in tüm kıyılarından 19’uncu yüzyıl sonlarından günümüze kalabilmiş tek tarihi kıyı alanının, yalnızca Cumhuriyet Meydanı ile Konak Eski Gümrük Depoları arasında kalan Pasaport kesimi olduğunu söyledi. Körfez’le ilgili veya kıyısında proje yapacak merkezi ve yerel yönetimleri uyaran Topal, “Kentin körfezine, doğal ve tarihsel miras ve izlerine karşı daha dikkatli, daha özenli olunması bütün karar vericiler ve kentliler için öncelikli ve yaşamsal önemde bir sorumluluktur” dedi.
Hürriyet Ege