Merkez Bankası’nın 2010 yılını baz alarak hesapladığı konut fiyat endeksinin sonuçları, İstanbul ile diğer şehirler arasında kapatılması pek de mümkün olmayan bir fiyat artışı oluştuğunu gösteriyor. Konut fiyatları 2010 yılı ortasından bu yılın şubat ayına kadar geçen beş buçuk yılı aşkın sürede Türkiye genelinde yüzde 104 düzeyinde artış gösterdi. Ama bu oranı böylesine bir düzeye taşıyan çok açık ki İstanbul’daki artış. Söz konusu beş buçuk yılı aşan dönemde İstanbul’daki konutların fiyatında tam yüzde 156’lık artış gerçekleşti. Bu dönemde İzmir’deki konutların fiyatı yüzde 98, Ankara’daki konutların fiyatı ise yüzde 72 arttı. Yani konut fiyatı artışında Ankara ile İstanbul arasında 1’e 2’lik bir fark oluştu.
Son bir yıldaki durum da aynı eğilimin korunmakta olduğunu gösteriyor. Geçen yılın şubat ayından bu yana, yani son bir yılda Türkiye genelindeki konut fiyat artışı yüzde 16.4 oldu. İstanbul’daki fiyat artışı yüzde 21.4’ü buldu, İzmir’deki artış da Türkiye genelindeki artışla aynı düzeyde, yani yüzde 16.4 olarak gerçekleşti. Konut fiyatları son bir yılda Ankara’da ise yalnızca yüzde 11.7 artış gösterdi.
Dikkat çeken bir gerçek var, konut fiyatlarında Türkiye genelindeki artışla İzmir’deki artış hemen hemen aynı düzeyde gerçekleşiyor.
Şubatta toparlanma var
Konut fiyatlarında ocak ayında kaydedilen yüzde 0.52’lik artış, son üç yılın en düşük artışıydı. Ocak ayında yeni konutların fiyatında ise yüzde 0.68’lik bir gerileme görülmüştü.
Konutta sayısı tam olarak bilinemeyen bir stok var. Üstelik her geçen gün bu stokun arttığı da bir gerçek. İşte ocak ayında yeni konutların fiyatında gözlenen gerileme, bir anlamda, satışlarda ciddi bir sıkıntı yaşandığına işaretti ki, bu sektör için hiç de hayra alamet bir gelişme olarak görülemezdi.
Daha önce de vurgulamıştık. Özellikle yeni konutların fiyatının artmıyor olmasından rahatsızlık duymak ilk bakışta tuhaf görünebilir. Ama bu, sektörün ciddi bir durgunluk içine sürüklendiği anlamını taşıyacaktır. Herhalde inşaat sektörünün durgunluk içine girmesi, sıkıntının giderek büyümesi de kimsenin isteyeceği bir durum olamaz. Bu demek değil ki fiyatlar tırmansın gitsin; makul artışlarla stok çok büyümeden eritilebilsin.
Neyse ki bu olumsuzluk uzun sürmedi, konut fiyatları şubatla birlikte makul ölçüde artış gösterdi. Şubatta konut fiyat endeksi yüzde 0.79 artarken, yeni konutlar fiyat endeksinde ocak ayındaki düşüşün de acısı çıkarcasına yüzde 1.68 artış kaydedildi. Yüzde 1.68’in, geçen yılın mart ayından bu yana gerçekleşen en yüksek aylık artış olduğunu da belirtelim.
Rekortmen bölgeler
Merkez Bankası verilerine göre, şubat ayı itibariyle son bir yıllık dönemde konut fiyatları en çok yüzde 24.9 ile Aydın, Denizli ve Muğla, yüzde 23.3 ile Balıkesir ve Çanakkale bölgelerinde arttı. İstanbul, yüzde 21.4’lük oranla bu iki bölgeyi izledi.
Fiyatların bu bölgelerde niye çok arttığını tahmin etmek zor değil. İstanbul, cazibe merkezi özelliğiyle tüm Türkiye için konut fiyat artışını yukarı çeken bir etki doğuruyor zaten. Muğla’yı da turistik yönüyle ön plana getiren bir etki var.
Asıl önemlisi, fiyatların en az arttığı bölgeler. Konut fiyatlarının şubat itibariyle en az arttığı üç bölge yüzde 4.8 ile Diyarbakır ve Şanlıurfa, yüzde 3.5 ile Batman, Mardin, Siirt ve Şırnak, yüzde 3.4 ile de Kilis, Adıyaman ve Gaziantep. Yani bu bölgelerdeki konutların fiyatı reel olarak geriliyor.
Terörün ekonomiye vermekte olduğu tahribatın bir boyutu da işte bu fiyat değişiminde gizli. Ancak, bu bölgelerde fiyatların her ay çok az arttığını ya da gerilemekte olduğunu düşünmek de doğru değil. Hatta terörün hiç söz konusu olmadığı bölgelerde daha belirgin fiyat düşüşü de var.
Şubat ayında fiyatların en çok gerilediği bölge, yüzde 1.54 ile Nevşehir, Niğde, Aksaray, Kırıkkale ve Kırşehir. İkinci sırayı yüzde 1.53 ile Erzurum, Erzincan ve Bayburt alıyor. Üçüncü sırada yüzde 1.41’lik gerilemeyle Zonguldak, Bartın ve Karabük var.
Şubatta konut fiyatlarının en çok arttığı bölge ise yüzde 3.09’luk oranla Ağrı, Ardahan, Kars ve Iğdır.
Dolayısıyla terörle konut fiyatlarının seyri arasında en azından aylık değerlendirme yaparken bir bağlantı kurmak pek sağlıklı sonuç vermiyor. Bu değerlendirmeyi daha uzun dönemler için yapmak gerekiyor.
Yeni konutların fiyatı
Şubat ayında yeni konutların fiyatında yüzde 1.68 artış oldu olmasına ama, Ankara’da dikkat çekici bir gerileme yaşandı. Ankara’daki yeni konutların fiyatı şubat ayında yüzde 0.63 geriledi. Oysa şubatta yeni konutlar fiyat endeksi İstanbul için yüzde 2.09, İzmir için yüzde 1.37 artış göstermişti.
Zaten Ankara’daki yeni konutların fiyatında zaman zaman gerileme ortaya çıkıyor. Yeni konutlar fiyat endeksi Ankara’da geçen yıl da ocakta yüzde 0.92, eylülde yüzde 0.73 oranında gerilemişti.
Dünya / Alaattin Aktaş