İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 30 Aralık 2012 tarihinde yürürlüğe girdi. Kanun iş sağlığı ve güvenliği konusunda yepyeni bir çerçeve öngörüyordu. Özellikle her işyerinde bir iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi bulunması gerekliliği tam bir devrimdi. Ancak bu konuda işyerlerine çalışan sayısı ve tehlike sınıfı uyarınca bir geçiş süreci tanınmıştı. Geçiş sürecinin son aşaması 1 Temmuz 2016’da tamamlanacak. Bu tarihten sonra kamu-özel fark etmeksizin bütün işyerlerinde uzman ve hekim görevlendirilmesi zorunlu olacak.
1 TEMMUZ KRİTİK TARİH
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu işyerlerini az tehlikeli-tehlikeli-çok tehlikeli olmak üzere üç sınıfta gruplandırıyor. İşyerleri tehlike sınıfına ve çalışan sayısına göre farklı tarihlerde iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirmek durumunda. 1 Temmuz 2016 tarihi itibarıyla kamu kurumları ve az tehlikeli sınıfta yer alıp 50’den az çalışanı bulunan işyerleri için de uzman ve hekim görevlendirme zorunluluğu başlayacak. Dolayısıyla devlet dairelerinde ve bakkallarda da uzman ve hekimler 1 Temmuz’da işbaşı yapacak.
CEZALAR NE KADAR?
İş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirmemenin idari para cezası çok yüksek. Bugün itibarıyla kapsamda olan çok tehlikeli sınıfta 50’den fazla çalışanı olan bir işyeri iş güvenliği uzmanı görevlendirmezse her ay için 19 bin 533 TL idari para cezası ödemek zorunda. 1 Temmuz’dan sonra uzman ve hekim görevlendirmeyen apartman yöneticisine de her ay için 13 bin TL idari para cezası bekliyor.
Risk değerlendirmesi
YÜKÜMLÜLÜK küçük işyerleri için 1 Temmuz’da başlayacak. Ancak küçük işyerleri bile 30 Aralık 2012’den itibaren risk değerlendirmesi yapmak zorunda. Aksi halde yüksek idari para cezaları uygulanıyor. 10’dan az çalışanı bulunan az tehlikeli bir işyerinde 3 bin 906 TL para cezası söz konusu.
BİR KİŞİ ÇALIŞTIRSA BİLE
İŞ Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun kapsamına kamu-özel fark etmeksizin bütün işyerleri giriyor. Bu nedenle tek bir kişinin istihdam edildiği işyerleri bile kapsamda. Dolayısıyla sigortalı kapıcı istihdam edilen apartmanlar da işyeri statüsünde değerlendiriliyorlar. Apartman yöneticileri bu kapsamda 1 Temmuz 2016’dan itibaren belirlenen süreler kapsamında uzman ve hekim görevlendirmesi yapmak zorundalar. Aksi taktirde yüksek idari para cezalarıyla karşılaşabilirler.
Bakkal kendi kendinin uzmanı olur
İş sağlığı ve güvenliği bilincinin artırılmasını amaçlayan bazı kolaylıklar sayesinde 10’dan az çalışanı bulunan az tehlikeli işyerlerinin işveren veya işveren vekilleri kendi işyerlerinin uzmanı olabiliyorlar. Bunun için Anadolu Üniversitesi ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın imzaladığı protokol çerçevesinde açılmış sertifika programına kendi işyerinin uzmanı olmak isteyen işveren veya işveren vekillerinin katılımı gerekiyor. Program sonunda yapılacak sınavda başarılı olan işveren veya işveren vekilleri kendi işyerlerinin uzmanı olabilecekler.
% 85’inin çalışanı 10’dan az
SGK istatistiklerine göre Türkiye’de Ocak 2016 itibarıyla 1 milyon 710 bin 243 işyeri bulunuyor. Bu işyerlerinin 1 milyon 463 bin 898’i 10’dan az çalışanı bulunan işyerleri. Yani Türkiye’deki işyerlerinin yüzde 85’i 10’dan az çalışanı bulunan işyerleri. Bu işyerlerinin yarısının az tehlikeli sınıfta olduğunu varsayarsak 500 binden fazla işveren kendi işyerinin uzmanı olabilecek durumda.
Son 3 ay iyi değerlendirilmeli
KALAN üç aylık sürede işverenlerin bir an önce harekete geçmeleri gerekiyor. 1 Temmuz 2016 itibarıyla eğitim ve sınavı başarıyla tamamlamış işveren veya işveren vekilleri kendi işyerlerinin uzmanı olarak hem maliyet avantajı sağlamış olacaklar, hem de konuyla ilgili bilgi sahibi olarak kendi işyerlerini daha güvenli hale getirecekler.
Akşam / Okan Güray Bülbül