TAV CEO’su Sani Şener, yurtdışındaki havalimanı ihalelerini yakından takip ettiklerini belirterek “Dünyada 1 ya da 2 büyük havalimanı satın alacak, yapacak veya yatırımını yapacak finansal ve operasyonel kabiliyete sahibiz” dedi. Tam 16 yıl önce, Türkiye’nin bugün havacılıkta, Türk Hava Yolları’ndan (THY) sonraki en önemli küresel markası TAV, Atatürk Havalimanı’nda hizmete başladı. 9 Ocak 2000’de dış hatlar terminali açıldığında TAV’ın bu noktaya geleceğini tahayyül edenler olmuştur ama tahmin edebilen yoktu. Yaklaşık 500 kişiyle hizmete başlayan TAV, dünyaya yayılmış 14’ü kendi işletmeciliğinde, 56’sı ise çeşitli şirketleriyle olmak üzere 70 havalimanında 54 bin çalışana ulaşmış durumda.
16 yılın öncesi de var. Atatürk Havalimanı Dış Hatlar Terminali’nin ihalesini 1997’de kazanan TAV, 1998’de inşaata başladı, 2000’de terminal hizmete açıldı. TAV, işletme ihalesini de rekor rakamla (3 milyar dolar) kazandı ve Atatürk Havalimanı’nın tüm terminallerinin işletmeciliğini 2021’e dek üstlendi.19 yıldır takip ettiğim TAV’ın müthiş başarı hikâyesini, en başından bugüne kadar tepe yöneticisi olan TAV CEO’su Sani Şener’e sordum, işte anlattıkları:
“KÜRESEL BİR MARKA OLDUK”
“Ben TAV’ın artık küresel bir şirket olduğuna inanıyorum. Duty free şirketimiz ABD’de bile faaliyet gösteriyor. İşletme hizmetleri şirketimiz ABD’nin başkentinde lounge (özel yolcu salonu) işletecek.Arabistan ve Tayland’da havalimanlarındaki IT (bilgi işlem) sistemlerini işletiyoruz.
Havayolu işletmeciliği hariç, havacılığın her alanında varız. Yer hizmetleri, IT işletmeciliği, kargo, duty free, güvenlik, lounge gibi her şeyi yapıyoruz. Küresel şirketlerle ortaklıklarımız var. Yer hizmetlerinde THY, Suudi Arabistan’da Al-Rajhi ve Saudi Oger ile ortağız. Büyük havalimanlarında servis şirketlerine önemli görevler düştüğünü gördük, HAVAŞ’ı Almanya ve Suudi Arabistan’a taşıdık. İşletme hizmetleri Afrika ve ABD’ye gitti. Dünyada bir sürü havalimanında ciddi konsolidasyon var. Havalimanı işletmeciliği solo bir yönetim değil, portföy yönetimi. Biz de portföy yönetiyoruz.
“İHALELERİ TAKİP EDİYORUZ”
Dünyadaki bütün büyük ihaleleri takip ediyoruz. Bu konsolidasyonlarda dünyadan bir veya 2 tane büyük havalimanını satın alacak, yapacak veya yatırımını yapacak finansal ve operasyon kabiliyete sahibiz. Şu anda bu havalimanlarının peşinde dolaşıyoruz. Yeri geldiğinde açıklayacağız. Mesela Filipinler’de 5 havalimanında yeterlilik aldık.
2000 yılında toplam yolcumuz 10 milyondu. Türkiye ve dünyadaki işlettiğimiz 14 havalimanında 2015’te yaklaşık 100 milyon yolcuya hizmet verdik.”
“TEKNOLOJİ MARKASI OLMA YOLUNDAYIZ”
“TAV şu anda havalimanı yapım ve işletme markası ama yavaş yavaş bir teknoloji markası olma yolunda ilerliyor. Bizim Bilgi Teknolojileri (IT) şirketimizin ürettiği ürünler dünyanın pek çok havalimanında başarıyla uygulanıyor. Havalimanı bilgi teknolojilerinde büyümemize çok dikkat edeceğiz. Çünkü havalimanlarında dijitalleşmekte geri kalanların başarılı olamayacaklarına inanıyoruz. Yolcu davranışlarını iyi ölçmeniz, yolcu ve çalışanlarla teknolojiyi eşleştirmeniz lazım. Bizim ‘TAV Mobile’ adlı uygulamamız var. Bu uygulama ile yolcu havalimanıyla ilgili bütün bilgilere ulaşıyor. TAV’da 200 civarında bilgi işlem mühendisi çalışıyor ve ciddi cirolar yapıyorlar.”
“MALEZYALILAR TAV GİBİ BİR ŞİRKETLE ORTAK OLMALIYDI”
“TAV’ın yönettiği şirketlerin 3’ü Türkiye’nin en büyük ilk 100 şirketi arasında. 3. havalimanında olmayacağız. Sabiha Gökçen’i almak istedik, hatta alıyorduk. Ancak Malezyalı şirket ön alım hakkını kullanarak yüzde yüz Sabiha Gökçen’in sahibi oldu. Bence iyi yapmadılar. Çünkü bizde her ülkeye giderken o ülkedeki yerel bir şirketle hareket ediyoruz. Ben onların yerinde olsaydım TAV gibi bir şirketle ortaklık yapardım.”
39 MİLLETTEN 54 BİN KİŞİ ÇALIŞIYOR
“TAV’da şu an 39 değişik milletten, 54 bin kişi çalışıyor. 15 ülkede varız. Bu ülkelerin kanunlarına, hukuklarına, politik rejimlerine, sendikalarına ve geleneklerine göre hareket ederek, yönetimini yapıyoruz. Her havalimanımızda TAV markasıyla ciddi başarılar yakaladık. Sahada arkadaşlarımızla çok ilgilendiğimiz için çok başarılı olduk. TAV Akademi’de personele çok ciddi eğitim verdik. Şirketlerin en büyük sermayesi bilgi ve insan.”
“THY’NİN UÇUŞLARI TAV’LA 3’TEN 32’YE ÇIKTI”
“Biz Gürcistan’da Tiflis Havalimanı’nı aldığımızda THY buraya haftada 3 sefer yapıyordu. Batum’a da hiç kimse uçmuyordu. Şimdi THY, Tiflis’e haftada 32 defa uçuyor. Pegasus ve Atlas da günlük sefer yapıyor. Batum’a da THY ve Borajet uçuyor. Buradaki en önemli husus iki havalimanının da TAV tarafından işletilmesinden kaynaklanan sinerji. Diğer örnek Medine Havalimanı. Burada tüm meydanı işletiyoruz ve slotları vermek de bizim elimizde. Medine’de THY slotları ciddi şekilde artırıldı. Suudi Havayolları’nın da İstanbul’da slotları artırıldı ve iki şehir arasında köprü kuruldu. Buralara Türkiye’den gönderdiğimiz personel de uluslararası tecrübeler ediniyor. Medine Havalimanı TAV tarafından yapılırken de taşeron ve 350 milyon dolarlık malzeme Türkiye’den gitti. Abu Dabi Havalimanı’nda 120 milyon dolarlık demiri Türk menşeli aldırdık. Bunlar görünmeyen ihracat tarafımız.”
“MÜHENDİS GÖTÜRÜYORUZ”
Yurtdışına işçi değil mühendis, nitelikli personel ve malzeme götürüyoruz. Havalimanı inşaatı dalında bu sene birinci olduk. Son 5 yıldır ilk 3’teyiz ve son 2 yıldır da birinciyiz. İşlettiğimiz 14 havalimanlarında 2015’te 100 milyon yolcuya hizmet verdik.
TAV VAKASI HARVARD’DA
“İlk defa bir meydanı tamamen işletmeye Tiflis’te başladık. Ardından Tunus geldi. Doğru insanları, doğru koltuğa oturtarak başarılı olduk. TAV ile ilgili 4 doktora ve 6 master yapıldı. Ve bir vaka çalışmasını da Harvard Üniversitesi’nden, bir profesör İstanbul’a gelerek 10 gün çalışmayla hazırladı. Üniversitenin ilgili kurullarında onaylanıp, Harvard Business Review’da yayınlandı. 18 Şubat’ta, Boston’da Harvard Üniversitesi’nin MBA öğrencilerine TAV Vakası’nı anlatacağım. Makedonya da yatırımlar sebebiyle pasaport verdi. Yunanistan’daki bir Amerikan üniversitesi Akdeniz bölgesindeki havalimanlarının risk yönetimi konusunda işletme dalında doktora verdi.”
Habertürk