DTZ Pamir & Soyuer tarafından Türkiye Gayrimenkul Pazarı hakkında hazırlanan DTZ Türkiye 2015 yılı 3. çeyrek raporunu yayınladı.
2015 ilk yarısında Türkiye Ekonomisi sabit yıllarla yıllık %3,1 büyüme gösterdi. İlkyarıda büyümesi sabit fiyatlarla %5,1 olarak kaydedilen güçlü hane halkı tüketimi ve %4,9 olarak kaydedilen devlet harcama ve yatırımları büyümedeki başlıca faktörler oldu. Üçüncü çeyrek süresince Türk Lirası’ndaki değer kaybı ve işlenmemiş gıda fiyatlarındaki artışın etkisiyle yükselmeye devam eden enflasyon Eylül ayı itibariyle %7,95 olarak kaydedildi. 2015 üçüncü çeyreğinin son para kurulu toplantısında, politika faizinde değişiklik yapılmadı ve bir haftalık repo faizi %7,5’ta sabit tutuldu.
2015 üçüncü çeyreğinde, A sınıfı ofis arzı, İstanbul’da ana ofis bölgelerinde 3 milyon m2’yi geçti. Avrupa Yakası’nda Maslak, Asya Yakası’nda Kozyatağı ise ofis arzının arttığı bölgeler oldu. Bu çeyrekte, gerçekleşen işlemlerin %20 kadarı var olan kira kontratlarının uzatılması olsa da talep tatmin ediciydi. Ana ofis bölgelerinde boşluk oranı hafif bir düşüş ile %11,1 olarak kaydedildi ve 2014 aynı dönemine göre düşük seyretti. En yüksek kira değeri geçen dönem ile aynı olarak Levent-Etiler bölgesinde 47 ABD $/m2
/ay seviyesinde kaldı.
2015 ilk yarısında hane halkı nihai tüketim harcaması sabit fiyatlar ile geçen senenin aynı dönemine göre %5,1 artış kaydetti. 2014 ilk yarısı %1,6 verisine göre yüksek seyreden bu büyümenin, 2015 ikinci yarısında ülke genelindeki politik belirsizlik, ekonomideki oynaklık ve yine küresel piyasalardaki ekonomik gelişmeler nedeniyle yavaşlaması beklenmektedir. Dört yeni AVM açılışı ile arz 347 merkezde 10,17 milyon m2’ye ulaştı. Gelecek 4 yıl içinde toplam AVM arzının 13,5 milyon m2’ye ulaşması bekleniyor.
Raporumuzun bu sayısında turizm verileri ve perakende harcamaları arasındaki ilişkiyi inceledik. Son ondört yıldır %4,2 ve %5,3 arasında değişim gösteren turizm gelirlerinin GSYH içindeki payı 1999’da %2,1’den 2014’te %5,2’ye yükseldi. Turizm, GSYH’nın olduğu kadar perakende harcamalarının da önemli bir parçasıdır. 2010’dan bu yana artış gösteren kişi başı ortalama turizm harcaması 2014 yılında 828 ABD $ olarak kaydedildi. Yabancı ziyaretçiler tarafından yeme ve içme, giyecek ve ayakkabı, hediyelik eşyalar ve ev tekstiline yapılan harcamalar, toplam yabancı ziyaretçi harcamalarının %40 gibi önemli bir kısmınıoluşturmaktadır. Harcama verilerinden de görüldüğü üzere turizm ve perakende sektörleri arasında sıkı bir ilişki vardır. Bu ilişkide kişisel ve paket tur harcamaları,alışveriş yerlerinin mevcut durumu, markaların varlığı ve çeşitliliği gibi faktörler etkili olmaktadır. Körfez ülkelerinden gelen ziyaretçi sayısı son yıllarda artışgösterirken, bu eğilimin etkileri alışveriş alanlarında ve harcamalarında da hissedilmektedir.
İstanbul Ofis Pazarı
Talep ve Arz
2015 üçüncü çeyreğinde, A sınıfı ofis arzı, İstanbul’da ana ofis bölgelerinde 3 milyon m2’yi geçti. Avrupa Yakası’nda Maslak, Asya Yakası’nda Kozyatağı ise ofis arzının arttığı bölgeler oldu. Levent-Etiler ve Maslak her biri %24’lük payları ile arz lideri iken, bu bölgeleri sırasıyla Ümraniye, Şişli-Zincirlikuyu-Beşiktaş ve Kozyatağı takip etti. Bu çeyrekte, gerçekleşen işlemlerin %20 kadarı var olan kira kontratlarının uzatılması olsa da talep ılımlı seyretti. LeventEtiler ve Kozyatağı toplam %63’lük payları ile kiralama işlemlerinde öne çıkan bölgeler oldu .
Gelecek Arz
İstanbul ana ofis bölgelerinde, inşaat halindeki ofis arzı ile gelecek 3 yıl içerisinde 3,8 milyon m2 civarı toplam arza erişilmesi öngörülüyor. İnşaat halinde bulunan ya da planlama aşamasında olan toplam arz 1,4 milyon m2 miktarında. Gelecek projelerin önemli bir kısmı Asya Yakası, İstanbul Finans Merkezi’nde yer almaktadır. Herhangi bir gecikme olmaması durumunda gelecek arzın %30 kadarının 2016 içinde pazara girmesi beklenmektedir.
Kiralar ve Boşluk Oranları
Boşluk oranları tüm bölgelerde hafifçe düşerek Kozyatağı ve Ümraniye’de %15,8 ve %10,4, Levent-Etiler, Maslak ve Şişli Zincirlikuyu-Beşiktaş bölgelerinde sırasıyla %10,6, %12,4 ve %6,4 olarak kaydedildi. İstanbul genelinde, ana ofis bölgelerinde boşluk oranı hafif bir düşüş ile %11,1’e inerken, en yüksek kira değeri geçen dönem ile aynı olarak 47 ABD $/m2/ay seviyesinde kaldı.
Gayrimenkul Haberleri 2015 3. çeyrek raporu için tıklayınız