Artan terör olayları ve 15 Temmuz darbe girişimi sonrasında sekteye uğrayan günlük yaşam, perakendeye yansıdı. Kurdaki dalgalanma, kira ile ciro oranını bozarken, sıkıntıda olan bazı markalar AVM’lerden kira indirimi istedi. Sonuç alınamayınca mücadele yargıya taşındı.
Alışveriş merkezleri ile kiracıları arasında yıllardır yaşanan anlaşmazlık kızışıyor. Artan terör olayları ve 15 Temmuz darbe girişiminin ardından günlük hayatın sekteye uğraması alışveriş oranlarına yansıdı. Bu yıl başından beri ani dalgalanmalar yaşanan alışveriş eğilimi, son olarak temmuz ayında kendini gösterdi.
Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği (AYD) ile Akademetre Research tarafından hazırlanan AVM Endeksi’nin Temmuz 2016 sonuçlarına göre, AVM’lerin ciroları, 15 Temmuz darbe girişiminin de etkisiyle geçen yılın aynı ayına göre yüzde 2,6 azalarak 189 puana düştü. AVM’lerde metrekare başına düşen cirolar da temmuzda bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 2,6 azaldı.
İLK KUR İLE BAŞLAMIŞTI
2014 yılından bu yana AVM’ler ile kiracıları arasındaki anlaşmazlığa, döviz kurundaki dalgalanmalar da neden oldu. 2013 yılından başında 1.80’ler civarında seyreden doların 2015’in ortasında 3,00 TL’ye kadar yükselmesi, AVM kiracılarını sıkıntıya soktu. Kurdaki bu dalgalanmayla artan maliyete karşılık daralan talep perakendecileri krize sürükledi. Terör olaylarıyla birlikte gelen turist sayısındaki azalma da alışveriş trafiğini sekteye uğrattı.
CADDE BOŞALIYOR
Perakende sektörü temsilcileri, AVM’lerden kuru sabitlemelerini, kira indirimi ya da ciro üzerinden kira ödenmesi talebinde bulundu. Uzun bir süredir kiraların yüksekliğiyle ciro oranlarında dengesizlik nedeniyle sıkıntı çeken markalar, AVM’lerden kira indirimi bekledi. Bazı markalar, kira indiriminde anlaşmazlık yaşanması nedeniyle konuyu yargı yoluna taşıdı. Öte yandan İstanbul’un en işlek caddelerinden biri olan İstiklal Caddesi’nde ünlü markalar yüksek kiralardan dolayı bir bir taşındı. Bu süreçte Beyoğlu’nda değişen popülasyon da, markaların dönüşmesine yol açtı. İstiklal Caddesi’nde kalan markalar ise kiraların sabiltlenmesi talebinde bulundu. Dünyanın en seçkin caddeleri arasında gösterilen Bağdat Caddesi’nde ise son bir senede dünyaca ünlü mağazalar şubelerini birbiri ardına kapatmaya başladı. Michael Kors, Gap, Benetton, Zara, Bershka, Topshop, Teknosa, Divarese, Burger King vb. Bağdat Caddesi’nde son bir yılda kapatılan mağazalardan birkaçı. Binlerce dolar kira istenilen dükkanlar ise aylardır boş.
KARLILIK DÜŞÜŞTE
Temmuz ayındaki düşüşü normal karşılayan Birleşmiş Markalar Derneği Başkanı Sami Kariyo, üye markalarının 16 Temmuz sabahı özellikle İstanbul ve Ankara’da caddelerde ve alışveriş merkezlerinde mağazalarını normal çalışma düzeninde açmalarının önemli olduğunu vurguladı. Ağustos rakamlarının Temmuz’a göre daha iyi çıkacağını düşünen Sami Kariyo, perakende de yaşanan kira-ciro oranındaki bozulmaların ise 2014 yılından bu yana devam ettiğine dikkat çetki. Karlılığın düşmesinden kaynaklı sorunlar yaşandığını ve bu noktada maliyetleri düşürecek tedbirim kiralardaki indirim olabileceğini anlatan Kariyo, şöyle dedi: “AVM’ler ve markalar, büyümede birbirlerine destek oldular, şimdi birinin kaybedip diğerinin kazandığı oyun iyi bir oyun olamaz. Birbirimize yardım etmek boynumuzun borcudur.”
Kariyo, “Bu markaların AVM’lerle olan diyaloglarının süreç içinde ne şekilde gelişeceğini önümüzdeki günlerde göreceğiz” dedi. AVM cirolarında ki düşüşün önümüzdeki süreçte yükselişe geçeceğini düşünen Kariyo, “Tahminimce özellikle bayram ve okul dönüşü döneminde duracak ve satışlarda yukarıya doğru bir ivme yakalanacaktır. Son çeyrekte ğinde rakamların daha iyi olacağını düşünüyorum” diye konuştu.
“İSTİKLAL’DE BOŞALAN YERLERE YENİSİ GELİYOR”
Hem yüksek talep edilen hem de döviz kuru üzerinden hesaplanan kiralar ünlü markaları İstiklal Caddesi’nden taşınmaya zorladı. Kiracılar, dolar üzerinden yapılan kontratlar nedeniyle kurun 2,75 lirada sabitlenmesini ve OHAL süresince kiraların bu şekilde hesaplanmasını talep etti. Beyoğlu Belediye Başkanı Ahmet Misbah Demircan artan kiralara serbest piyasa ekonomisi nedeniyle müdahale edemediklerini söyleyerek mal sahiplerine sabit kira istemeleri konusunda çağrıda bulundu. Demircan şöyle konuştu: “Kira fiyatları tamamen arz-talep dengesinden kaynaklanıyor. Sırf burada bir dükkân sahibi olmak için geliyorlar ama yüksek kiralara dayanamayıp gitmek zorunda kalıyorlar. Bizim de belediye olarak bu duruma el atma gibi bir durumumuz olamaz. Bu noktada perakendeciyi desteklemek hepimizin görevi. Şu anda boşalan yerlere de markasını taşımak isteyen çok fazla şirket var. Ancak benim isteğim kendi kültürümüzü Beyoğlu markasını ön plana çıkarmak.’’
GAYRİMENKUL’DEKİ ARTIŞ DA ETKİN NEDEN
Alışveriş merkezlerindeki kira ile ciro oranları arasındaki dengesizliğe neden olan süreçte gayrimenkul fiyatlarının yükselmesi de etkin neden. 2010 yılı Haziran ayından bu yıl Haziran ayına kadar gayrimenkul fiyatlarındaki yüzde 150 oranındaki yükselme, AVM kiralarında da hızlı yükselişe yol açtı. Aynı şekilde 2010 yılından bu yıla, enflasyon oranlarındaki yüzde 60 yükseliş de kira-ciro dengesinde dalgalanmalara neden oldu. Gelinen son süreçte kira ile ciro oranı bozuk olan markalara, AVM’lerin yardımcı olmalarını isteyen BMD Başkanı Sami Kariyo, “AVM’ler ve markalar, büyümede birbirlerine destek oldular, şimdi birinin kaybedip diğerinin kazandığı oyun iyi bir oyun olamaz. Birbirimize yardım etmek boynumuzun borcudur” dedi.
Karar