TERÖR ve darbe girişiminin ardından İstanbul Beyoğlu ve Bağdat Caddesi’nde dükkanlar kapanmaya devam ederken, yüksek kiralardan şikayet eden alışveriş merkezlerindeki (AVM) mağazalar da kepenk indirmeye başladı. İstanbul’daki birçok alışveriş merkezinde boş dükkanlar göze çarpıyor. Kapalı mağazaların camlarına kimi afiş yerleştiriyor, kimi siyah perde çekiyor. AVM yönetimleri, “Önümüz bayram, okullar açılıyor ve yılbaşı geliyor. Biraz sabır, mağaza kapatmak büyük hata olur” derken, markalar “AVM’lerde boş koridorlar olmaması için önlem alınması şart” diyor.
İstanbul’daki birçok AVM’de boş dükkanlar göze çarparken, mağazaların birçoğu büyük indirim kampanyaları uyguluyor. AVM’ler dükkanları boş göstermemek için camlarını afişle kaplıyor. AVM’lerde boş dükkanın olmadığı tek yer yeme-içme katları. Mağazaların kepenk indirmesinin en önemli sebebi ise dolar ve Euro olarak alınan kiralar ile ortak kullanım giderleri. Ciroların önemli bir bölümünü oluşturan bu gider kalemleri markaları da zorluyor.
Bir süreden beri döviz kurlarındaki artışın markaları zorladığını, bu yazın kötü geçmesine neden olan faktörlerin etkisinin de buna eklendiğini söyleyen Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkan Yardımcısı Sinan Öncel, şu değerlendirmeyi yaptı: “
Beyoğlu Caddesi ve Bağdat Caddesi Türkiye’de uzun zamandan beri perakende sektörünün en cazip yerleriydi. Ancak bu yaz Beyoğlu Caddesi önceki sene gibi değil. Çok sayıda marka Beyoğlu’nu terk etti. Bunun başlıca nedeni mağaza sahiplerinin istediği yüksek kiralardır. Şimdi aynı tehlike AVM’ler için de geçerli. Bazı AVM’lerde sorunlar büyük. Bunu daha yakından anlamak için 300 metrekareden küçük mağazası olan markalarla anket çalışması yapıyoruz…”
“…Şu ana kadar 70’e yakın marka ile çalışma yapıldı. Markaların büyük çoğunluğu kira indirimi istiyor. Beyoğlu’nda 2-3 mağazası vardı bazı markaların. Boşuna açmadılar bu mağazaları. Aynı tehdit AVM’ler için de var. Saldırlar oldu, terör arttı, turizm gelirleri düştü, darbe oldu, hala kiralar dolarla ve hala cirodan pay alıyor AVM’ler, ortak giderler de markaları zorluyor. AVM’ler karlılıklara bakmadan dövizle kira ve cirodan pay alıyor.”
MARKALARIN sabırlı olmalarını isteyen Alışveriş Merkezi Yatırımcıları Derneği (AYD) Yönetim Kurulu Başkanı Hulusi Belgü, şöyle konuştu:
“Benim en büyük temennim toplu mağaza kapanmalarının yaşanmaması. Bu büyük bir hata olur. Önümüzde Kurban Bayramı var. Hemen ardından okullar açılıyor. Sonra yılbaşı geliyor. Perakende sektörünün canlanacağı bir döneme doğru giderken, mağazaların kapanmaları doğru değil. Perakende sektörü her yıl büyüyen bir sektör. Herkes kiralardan dert yanıyor. Ancak bunun tek nedeni kiralar değil. Maliyetler önemli ölçüde arttı. Bazı noktalarda mağazalar kapanıyor olabilir ancak bunun tek nedeni kiralarmış gibi göstermek doğru değil.”
BMD Başkan Yardımcısı Sinan Öncel, yapılan ankette hangi AVM’lerin kira-ciro oranının yüksek, hangilerinin uygun olduğunun da ortaya çıktığını aktarırken, “Türkiye olağanüstü bir süreçten geçiyor. Hepimiz bu süreçte daha çok çalışıp, üretmeliyiz. Birlik, beraberlik içinde sorunlarımızı çözmeliyiz. Ancak ne yazık ki bazı AVM’lerde perakendeciler karşılarında muhatap bulamıyorlar” dedi. 2015 yılının Temmuz ayında Beyoğlu’nda mağaza bulunamadığını, hava parasız yerin olmadığını hatırlatan Öncel, Beyoğlu ve Bağdat Caddesi’ndeki mağaza sahiplerinin perakende sektörünün durumunu görüp yüzde 30 indirim yapsalardı sonucun da böyle olmayacağını savundu. AVM’lerde organize hareket etme olanağının olduğunu vurgulayan Öncel, “AVM’ler cadde mağazaları gibi organize olmayan dükkan sahiplerinden oluşmuyor. Bu konuda hızla önlem alınması gerekiyor. AVM’lerde de boş koridorlar olmasın” dedi.
BMD tarafından yapılan anket sonuçlarına göre perakende sektörünün oyuncuları sorunları şöyle sıraladı:
– Asgari ücret artışı perakende sektörünü etkiledi* Döviz son 5 yılda yüzde 50 arttı. Mağaza kiraları yükseldi* Pek çok sektörde gümrük vergileri de arttı.
– 2016 yılında turizmdeki düşüş özellikle turistlerin ilgi gösterdikleri lokasyonlardaki mağazaları etkiledi. * Terör saldırıları nedeniyle belirli dönemlerde hızlı düşüşler oldu. Özellikle Ankara’daki birçok AVM bir hafta durdu. * Sektörde yaz aylarında büyük şehirlerde yaşanan durgunluğu karşılayan Bodrum, Antalya, Marmaris mağazalarının ciro yükselişleri olurdu. Ancak bu yaz turizm bölgeleri de olumsuz etkilendi. * AVM’lerin genel gider ve kiraları markaları çok zorluyor.
PERAKENDE sektörü ve AVM temsilcileri arasında bu yaz tartışmaların yükseldiği nokta, “Cirolar düşmedi” açıklamaları oluyor. Sinan Öncel, bu konuda da şöyle diyor: ”Markalar yüzde 50-70 indirim yaparak ciroları yakaladılar, ancak kimse karlılıklara bakmıyor. Karlılıklar çok düştü. AVM’ler bunu görmeli.”
15 Temmuz’dan sonra AVM cirolarındaki düşüş
%15
2015’te AVM’lerin toplam cirosu
90 milyar TL
Türkiye’deki toplam AVM sayısı
361
Türkiye’deki AVM’lerde kiralanabilir alan
10.5 milyon m2
Önümüzdeki 3 yılda AVM’lere yapılması beklenen yatırım tutarı
10 milyar $
Türkiye’deki mevcut AVM’lere yapılan toplam yatırım
52 milyar $
Hürriyet