İstanbul’da arazi fiyatlarının yükselmesi ve AVM sayısının çok hızlı artması sektör temsilcilerini Anadolu şehirlerine yöneltti. Türkiye’nin AVM yatırımcılarından 12 büyük grup önümüzdeki üç yılda Anadolu şehirlerinde 30’a yakın AVM açmayı ve 3 milyar dolara yakın yatırım yapmayı hedefliyor.
Alışveriş merkezlerinde son 10 yıldır güçlenen yatırım rüzgarı yön değiştirdi. Yatırımcılar İstanbul’da arazi fiyatlarının yükselmesi, AVM sayısının çok hızlı artması gibi sebeplerle Anadolu şehirlerine odaklanmaya başladı. Türkiye’nin en büyük AVM yatırımcılarından 12 büyük grup önümüzdeki üç yılda Anadolu şehirlerinde 30’a yakın AVM açmayı ve 3 milyar dolara yakın yatırım yapmayı planlıyor. Bu AVM’ler Anadolu’da 6 bine yakın yeni perakende noktasının açılmasını sağlarken 20 bin kişiye de istihdam yaratacak.
Alışveriş merkezlerine yönelik yatırım rüzgarı son 10 yıldır hız kesmeden devam ediyor. Pek çok sermayedar hala AVM’lere yatırım yapmak için fırsat kolluyor. Ancak son dönemde yatırım rüzgarı hız kesmese de yön değiştirmeye başladı. Geçmişte İstanbul’a odaklanan yatırımcılar şimdi en ücra Anadolu kentlerini araştırıyor. Alışveriş alışkanlarını değiştiren, kentlerin mecburiyet caddelerine alternatif, yeni sosyal alanlar kazandıran alışveriş merkezleri Anadolu’nun kılcal damarlarına kadar yayılıyor. Türkiye’nin en büyük AVM yatırımcılarından 12 büyük grup önümüzdeki üç yılda Anadolu şehirlerinde 30 AVM açmayı ve 3 milyar dolara yakın yatırım yapmayı planlıyor. Bu AVM’ler Anadolu’da 6 bine yakın yeni perakende noktasının açılmasını sağlarken en az 20 bin kişiye de istihdam yaratacak.
ARAZİ FİYATLARI DAHA UYGUN
Yatırım rüzgarını Anadolu’ya çeviren pek çok sebep var. İstanbul’da artan AVM rekabeti, AVM yatırım karar ve kriterlerinin değişmesine sebep oldu. ölçek, erişilebilirlik, görünürlük ve rekabet kriterlerine daha analitik ve dikkatli yaklaşan yatırıma adayları, potansiyel AVM arazileri konusunda daha seçici hale gelmiş durumda. Buna paralel olarak İstanbul’da AVM yapılabilecek arazilerin sayısının daraldığına dikkat çeken JLL Türkiye Bölge Direktörü Yönetim Kurulu Üyesi Dora Şahintürk, “Diğer gayrimenkul formlarında risk faktörünün daha kabul edilebilir çıkması halen AVM yatırım konusunda en ideal şehir olan İstanbul’da yatırım hızının azalmasını sonucunu doğurdu” diyor. Anadolu’da özellikle arazi fıyatlarının göreceli olarak uygun olması ve AVM yatırımı için hala geniş arsaların bulunması Anadolu şehirlerini öne çıkartan avantajları arasında yer alıyor. Başta arazi olmak üzere yatırım maliyetinin göreceli daha düşük olması, rekabetin düşük seyretmesinden dolayı gelirin sürdürebilirliğinin riskinin daha az olması, bu kriterdeki Anadolu şehirlerini AVM yatırımcısı açısından çekici hale getirdi.
Alışveriş Yatıırmcıları Derneği (AYD) AVM endeksinin haziran ayı sonuçlarına bakıldığında AVM’lerdeki kiralanabilir alan (m2) başına düşen cirolar Haziran 2016’da bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 13,1 oranında arttı. Verimlilik, İstanbul’da 843 TL, Anadolu’da ise 668 TL olarak gerçekleşti. Her ne kadar İstanbul’un verimlilik oranı daha yüksek görünse de Anadolu’daki şehirlerinde doğru konumlandırılan AVM’ler İstanbul’la yarışıyor. Doğru konumda yer alan ve kentlerin alım gücüyle doğru orantılı marka bütünlüğü bulunan alışveriş merkezlerinin metrekare başına verimlilikte kimi zaman İstanbul’u dahi geçebildiğine işaret eden Gayrimenkul ve Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Derneği (GYODER) Başkanı Aziz Torun, “Bu noktada önemli olan doğru noktada doğru yatırımın yapılması. Yatırımcılar o bölgenin gelir düzeyine göre hareket etmeli. Bölgenin alım gücüne göre bir marka karması oluşturmak gerekiyor” diyor. Ayrıca AVM’lerin modern perakendeciliği Anadolu’ya götürdüğünü söyleyen Torun, Anadolu’daki kayıt dışı ekonominin AVM’ler sayısında kayıt içine girdiğini vurguluyor.
AVM OLMAYAN 23 İL VAR
2016 Mart sonu itibariyle İstanbul’da 1000 kişi başına düşen kiralanabilir alan 283 metrekareyken Anadolu’daki AVM’lerde ise bu sayı 105 metrekareye düşüyor. Eva Gayrimenkul Değerleme Lisanslı Değerleme Uzmanı Şeyma Şehirli, Anadolu kentlerinde hala ciddi bir boşluk olduğunu söylüyor. Rakamlar da bunu destekler nitelikte. Türkiye’de bugün 81 ilin 58’inde AVM var. AVM olmayan il sayısı 23. Bu iller; Adıyaman, Ağrı, Amasya, Ardahan, Bartın, Bayburt, Bingöl, Burdur, Çorum, Gümüşhane, Hakkari, Iğdır, Kars, Kırşehir, Kilis, Muş, Niğde, Rize, Sinop, Sivas, Şırnak Tunceli, Yozgat olarak sıralanıyor. Hali hazırda bu illerden bazılarında AVM yapılması için çalışmalar sürüyor.
Burdur, Çorum, Sivas ve Yozgat’ta 2017’ye kadar AVM açılması planlanıyor. Ardahan da önümüzdeki dönemde AVM yatırımı yapılacak illerden biri. 23 bin metrekare bir alana sahip, AVM için 22 milyon liralık bir yatırım yapılması planlanıyor. Ardahanlı iş adamı Lütfü Morkoç’un yatırımın yapacağı Ardahan AVM, Ardahan’daki esnafın yanı sıra birçok ünlü markayı da bir çatı altında toplayacak.
Bugünkü planlamalara göre 2018 yılında AVM bulunmayan 18 şehir kalmış olacak. AVM yoğunluğunun Anadolu’ya AVM bulunmayan ya da mevcut AVM’lerin yetersiz kaldığı illere kayacağını söyleyen Sur Yapı Yönetim Kurulu Başkanı Altan Elmas, “Göç alan ve nüfusu artan Anadolu illeri yeni yatırımlar için cazip olmaya devam edecektir. Ayrıca Anadolu’da oluşan rekabet, pazar ve dinamikleri yatırımcıların iştahını kabartıyor” diyor.
İYİ ARAŞTIRMA YAPILMALI
Uzmanlar, Anadolu’ya açılmayı planlayan yatırımcıların birkaç önemli kritere dikkat etmesi gerektiğini söylüyor. Öncelikle bir şehre yatırım yapmadan önce şehri doğru biçimde analiz etmek gerekiyor. Şehirdeki nüfus artışı, gelir düzeyi, tüketim alışkanlıkları gibi konuların analiz edilmesi önemli başlıklar arasında. Gerçekleşmiş ve planlanan kamu yatırımları, ulaşım olanakları ve gelecek ulaşım projeleri de bir şehre yatırım yapılmadan önce incelenmesi gereken kriterler arasında yer alıyor. Üniversite öğrenci nüfusunun fazla olduğu ve AVM’si olmayan iller yatırımcıların markajına giriyor.
AVM’ler yatırımcısına olduğu kadar bulunduğu ilin ekonomisine de olumlu katkı sağlıyor. Son dönemde büyük şehirlerin yanı sıra Anadolu’da da yatırım fırsatlarının pek çok yatırımcı tarafından değerlendirildiğini söyleyen Eroğlu Holding Yönetim Kurulu Başkanı Nurettin Eroğlu, Anadolu’daki AVM’lerin bölgenin ekonomisini canlandırırken diğer taraftan istihdam yarattığını ve gerçekleştirilen etkinliklerle şehrin sosyal yaşamını canlandırdığını söylüyor. Eroğlu, ayrıca yerli yatırımcıların büyük markalarla bir araya geldiğini ve böylelikle franchise olanakları ortaya çıktığını vurguluyor.
ESAS ÜÇ PROJE TAMAMLAYACAK
Kurtköy Aeropark, Maltepe Ofispark, Kavacık Esas Plaza, Esas 14 Burda AVM, Esas 41 Burda AVM, Esas 17 Burda AVM ve Esas 67 Burda AVM’leriyle Türkiye’ye yayılan Esas Gayrimenkul, önümüzdeki dört yıl içerisinde yurtiçi ve yurtdışında toplamda 1 buçuk milyar dolarlık bir varlığı yönetmeyi planlıyor.
Türkiye’de dört alışveriş merkezi, üç ofis ve bir hastane ve Balıkesir, Adana ve Lüleburgaz’da inşaat aşamasında olan üç AVM yatırımı ile toplam 360 bin metrekare kiralanabilir alana ulaşmayı hedefleyen şirket, bu doğrultuda 600 milyon dolarlık yatırım planlıyor.
Şirketin 2018 yılına kadar bitirmeyi planladığı Adana, Balıkesir ve Lüleburgaz yatırımları bulunuyor. İnşaat aşamasında olan üç AVM projesinden Balıkesir 10 Burçla 100 milyon dolar toplam yatırım miktarı, 42 bin metrekare kiralanabilir alanıyla yaklaşık bin 500 kişiye doğrudan istihdam sağlayacak. Adana 01 Burda 60 bin metrekare kiralanabilir alanı ve 2 bin 500 araç kapasitesiyle 1800-2000 kişiye doğrudan istihdam sağlayacak. Lüleburgaz 39 Burda’nın ise 50 milyon dolar toplam yatırım miktarı, 30 bin metrekare kiralanabilir alanı ve 600 araç kapasitesiyle 850 kişiye doğrudan istihdam sağlaması planlanıyor.
AVM yatırımı gerçekleştirecekleri şehirlerde üniversite olmasına önem verdiklerini söyleyen Esas Gayrimenkul CEO’su Kazım Köseoğlu, “Aynı zamanda AVM’nin belli bir büyüklükte olmasına, doğru kiralama ve yönetme imkanı sunmasına dikkat ediyoruz. Bu kriterler bir arada çok kolay bulunmuyor. Tahminimiz; tüm bu hassasiyetlerimiz nedeniyle yüzde 90 AVM’leri sıfırdan yapacağımız yönünde” eliyor.
ANADOLU’YA BURSA’YLA ADIM ATTI
Bugüne kadar İstanbul’da üç AVM’siyle faaliyet gösteren Sur Yapı, Anadolu açılımına Bursa’yla başlıyor. Şirket, Bursa’nın Nilüfer ilçesinde ECE Grubuyla ortak Marka Rezidans ve AVM yatırımının çalışmalarına devam ediyor.
Öte yandan şirket İzmir’in Bayraklı ilçesinde Torunlar Grubu ve Hayat Kimya’yla ortak karma bir projeye başlamaya hazırlanıyor. Sur Yapı Yönetim Kumlu Başkanı Altan Elmas, “Buradaki yatırımımız da 400 milyon dolar olacak. Önümüzdeki üç yıl içerisinde Sur Yapı olarak 1 milyar doların üzerinde yatınmı Anadolu’da faaliyete alacağız” diye konuşuyor. 147 bin metrekare inşaat alanına sahip İzmir’deki projenin alışveriş merkezinde 100’den fazla mağaza yer alacak. 25 bin metrekare kiralanabilir alanın bulunacağı projede toplam bin kişinin istihdam edilmesi planlanıyor.
Anadolu’ya bakıldığında AVM olmayan veya mevcut AVM’lerin yetersiz kaldığı iller olduğuna dikkat çeken Elmas, AVM’lerin sadece yatırımcıya değil, ilin ekonomisine de katkı sağladığını söylüyor. AVM’lerin kentlerin toplumsal kalkınmasına, istihdamına, ekonomisine, sosyo-kültürel gelişimine katkı sağladığını belirten Elmas, “Türkiye gibi nüfusu artan ve önümüzdeki 15-20 yıl daha ortalama yaşın 30’lu yaşlarda olacağı bir ülkede AVM yatırımları hala cazip. Bazı illerin nüfus artışı beş yılda bir şehir doğuruyor. Milli gelir artışı harcama potansiyelini yukarı taşıyor. Bu dinamiklerle AVM sektörünü Anadolu’nun farklı illerine kaydırıyor” diyor.
RÖNESANS’DAN DEV YATIRIM
Rönesans Gayrimenkul Yatırım’ın Türkiye’nin yedi bölgesinde toplam dokuz alışveriş merkezi bulunuyor. Şirket, İstanbul, Ankara, Adana ve İzmir’de Optimum, Samsun, Kahramanmaraş ve Şanlıurfa’da Piazza markalı alışveriş merkezleriyle hizmet veriyor. Rönesans Gayrimenkul önümüzdeki üç yıl içinde açacağı AVM’ler için 1.2 milyar Euro’luk yatırım planlıyor. İstanbul’da iki, İzmir’de iki,Bursa ve Antalya’da birer adet olmak üzere altı AVM projesini hayata geçirmeyi planlayan şirket, İstanbul’daki AVM’lerini Küçükyalı ve Maltepe’de açmayı planlıyor. Diğer üç AVM için lokasyon olarak İzmir Karşıyaka ve Bayraklı, Bursa’nın Nilüfer ilçesi ve Antalya belirlenmiş durumda.
Diğer taraftan Bursa ve Antalya illerinde yatırım olarak değerlendirdikleri iki yeni alışveriş merkezi projesi için geliştirme süreçlerinin devam ettiğini söyleyen Rönesans Gayrimenkul Yatırım Genel Müdürü Hasan Şimşek, hedeflerindeki diğer bir ilin ise Konya olduğunu belirtiyor. Şirket, Anadolu’da açılacak ve geliştirme aşaması devam etmekte olan alışveriş merkezi projeleri için 800 milyon Euro’luk yatırım yapmayı planlıyor.
Toplam 63 bin metrekare kiralanabilir alana sahip İzmir Karşıyaka Projesi, projesinin bin 600 kişiye istihdam sağlanmasını hedefleniyor. 48 bin metrekare kiralanabilir alana sahip İzmir Konak Projesi’nin ise bin 200 kişiye istihdam sağlanması öngörülüyor.
Bursa ve Antalya projelerinin ise geliştirme süreçleri devam ediyor. Diğer taraftan var olan AVM’lerde yenilemeler yapan Rönesans, İzmir Optimum’un genişleme projesini tamamlamak üzere. 58 bin metrekare kiralanabilir alandan 86 bin metrekare alana çıkarak büyüyen İzmir Optimum’un yıllık ziyaretçi sayısının 12 milyondan 17 milyona çıkartılması hedefleniyor.
Ortadoğu’da Z kuşağının nüfusun yüzde 40’ını oluşturduğunu söyleyen Şimşek, yaratıcılığın peşinden koşan bu neslin AVM sektörünün geleceğini belirleyeceğini vurguluyor. Yeni kuşağın çok fonksiyonlu yapılar, yani şehir içinde farklı bir şehir olarak konumlanan, her ihtiyacın aynı noktadan karşılanabileceği alışveriş merkezlerini tercih ettiğini söyleyen Şimşek, sözlerine şu şekilde devam ediyor: “Gelecek nesil sosyal ekonomiye önem verecek ve yeni kuşak için satın aldıkları fiziksel üründen çok o ürünü alırken yaşadıkları deneyim önemli olacak. Z kuşağı, alışverişte yaşadığı deneyimi ailelerine anlatıp, instagramdan post olarak paylaşmak istiyor. Bu nedenle perakende sektörü de değişim yaşayacak.”
EROĞLU’NUN GÖZÜ GÜNEYDE
Erasta markasıyla Türkiye’ye yayılan Eroğlu Gayrimenkul, genellikle hiç AVM olmayan Anadolu şehirlerine öncelik veriyor. Eroğlu Holding Yöneüm Kurulu Başkanı Nurettin Eroğlu, bölgeye hareketlilik getirmek ve ekonomiye katkı sağlamak amacıyla AVM olmayan bölgeleri tercih ettiklerini söylüyor. 2008 yılında açılan ve Hollandalı Corio tarafından satın alınan Tekira AVM’yi açan Eroğlu Gayrimenkul, ardından 2014 yılında Erasta Antalya ve Erasta Fethiye AVM’nin açılısını gerçekleştirdi. Ayrıca 2015 yılında Edirne’de Erasta AVM zincirinin üçüncü halkası olan Erasta Edirne AVM’nin inşaası başladı. Edirne’yi bu yıl tamamlamayı planlayan Eroğlu Gayrimenkul yakın dönemde Kartal ve Güneşli’de konut projelerinin yanı sıra İstanbul dışında güneyde bir AVM projesinin yatırım hazırlığına başlıyor. Nurettin Eroğlu, üç yeni projenin toplam yatırım değerinin 1 milyar TL olacağını söylüyor.
FİZİBİLİTE ÇALIŞMALARI SÜRÜYOR
İnşaat ve gayrimenkul sektörünün önde gelen şirketlerinden Varyap, AVM sektörüne Anadolu’dan giriş yapan şirketlerden biri. İlk projesini Trabzon’da gerçekleştiren şirket, şu anda İstanbul Ataşehir’de yeni kurulacak fınans merkezinin orada bulunan Metropol İstanbul’a odaklanmış durumda. Diğer taraftan da yeni projeler için fizibilite çalışmaları sürdürülüyor.
Bodrum ve Ankara’da araştırma yaptıklarını söyleyen Varyap Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı ve CEO’su Erdinç Varlıbaş, “AVM lokasyonunun merkezi olması, ulaşılabilir olması ve nüfus yoğunluğu gibi kriterleri değerlendiriyoruz. Aslında Türkiye’deki her bölgenin kendine has güzel, özel bir potansiyeli var. Gözlemlerimizde Anadolu’da AVM’nin bir yaşam biçimi haline geldiğini görüyoruz. İnsanların daha fazla vakit geçirmek isteyecekleri konfora daha hızlı ve kolay sahip olabilecekleri bir yer” diyor.
BİN 200 KİŞİYE İSTİHDAM
Prime Development Anadolu’nun potansiyelini erken keşfeden şirketlerden biri. Şirketin Türkiye’de biri inşaat aşamasında toplam dört alışveriş merkezi bulunuyor. Alışveriş merkezlerinin tamamı Anadolu’da; İskenderun, Antakya, Gaziantep ve Sivas illerinde yer alıyor. 2016 yılı sonu itibariyle 35 bin metrekare kiralanabilir alanı ve 120 mağazası ile Sivas yatırımının bitirilmesi planlanıyor. Bu proje için 200 milyon TL’lik yatırım yapan PD, yaklaşık 1200 kişilik bir istihdam yaratacak.
Anadolu’nun diğer şehirlerinde yer alacak yatırımlarla ilgili fizibilite çalışmalarının halen devam ettiğini söyleyen Prime Development CEO’su Dr. Artuğ Çetin, önümüzdeki üç yıl içinde toplam üç yeni alışveriş merkezi açmayı planladıklarını söylüyor. Prime Development’ın Anadolu’ya yaklaşık 500 milyon TL’lik yatının planı bulunuyor. Şirket, yatırım kararı süreçlerinde öncelikle şehrin nüfus yoğunluğu, nüfusun yapısı ve alım gücü; bölgenin ekonomik gücü, perakende hacmi, bölgedeki rekabet şartları, hatta komşu illerdeki alışveriş merkezi yoğunluğunu dikkate alıyor. Çetin, tüm bu kalemleri ayrı ayrı ve birbiri ile bağlantıları çerçevesinde değerlendirerek yatırım kararı verdiklerini söylüyor.
Anadolu’nun halen bazı şehirlerinde alışveriş merkezi bulunmadığına dikkat çeken Çetin, “Pazarın açık olması, tüketicinin yeniliklere açık olması, yerel yatırımcının yatırım alanı arıyor olması, perakendecinin Anadolu’ya gösterdiği sıcak ilgi gibi pek çok etken Anadolu yatırımlarını cazip hale getiriyor. Sivas projesinin kiralama aşamasında ulusal, uluslararası ve yerel kiracıların göstermiş olduğu ilgi belirttiğimiz tüm bu hususları doğrular nitelikte” diye konuşuyor.
2012’de açılan Novada Outlet Söke ile Türkiye genelindeki yatırımlarına hız veren Turkmall’un Samsun, İstanbul, Tokat, Akhisar, Konya, İzmit, Edremit ve Manavgat’ta AVM’leri bulunuyor. Şirket, bu yıl Şanlıurfa, Yozgat ve Ordu’da üç yeni projesini bitirmeye hazırlanıyor, önümüzdeki iki yılda Anadolu’da yedi Novada projesini tamamlamayı planlayan şirket, ortalama 500 milyon dolarlık yatırım yapacak. Şirketin AVM açacağı noktalar arasında Burhaniye, Elbistan, Menemen, Çerkezköy yer alıyor. Novada Alışveriş Merkezleri ile 300 perakende zincirinin Anadolu’ya gireceğini vurgulayan Turkmall Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Levent Eyüboğlu, “Fırsat artık Anadolu’da. İlçeler de bile AVM açıyoruz. 150 bin nüfus bize yetiyor. Çünkü oranın ihtiyacına göre planlıyoruz. 40-80 mağazalı AVM’ler geliştiriyoruz. Kiracılar için de riski daha düşük, kiralar daha az” diyor.
Dünyanın önemli havlu üreticilerinden Özdilek, önümüzdeki dönemde Anadolu’ya yönelik yatırımlara öncelik verecek. Hali hazırda dokuz alışveriş merkezi ve altı hipermarketi bulunan özdilek, bu sayıyı 21’e çıkarmayı hedefliyor. Grup, 2016 yılı içinde Uşak, Turgutlu ve Bolu’da, 2017’de ise Düzce, Bursa Alaaddinbey ve Bursa Mudanya’da yeni alışveriş merkezlerinin açılışını yapmayı planlıyor. Üç yıl içinde 250 milyon TL yatırım yapmayı planlayan holding, 230 bin metrekareyi aşan kiralanabilir alanını 500 bin metrekareye çıkartmayı hedefliyor.
İZMİR’E YATIRIMLAR ÖNE ÇIKIYOR
Bünyesindeki Mail of İstanbul, Torium, Zafer Plaza, Koru park, Antalya Deepo Outlet gibi projelerle 378 bin 201 metrekare kiralanabilir alanı yöneten Torunlar GYO, önümüzdeki üç yıl içinde Anadolu’da iki yeni projeye imza atacak. Antalya’da bulunan Deepo Outlet’in yanına yine Deepo ismiyle sezon AVM’si yapmayı planlayan Torunlar GYO, aynı zamanda içinde otel de bulunan proje için 150 milyon TL yatırım yapacak.
Depoo sezon AVM’nin kiralanabilir alan büyüklüğü 64 bin 364 metrekare olacak. AVM projesinde 2 bin araçlık otopark, son teknoloji ile donatılmış 10 sinema salonu, 3 bin metrekarelik kapalı bowling salonu, ulusal ve uluslararası mağazaların yanı sıra eğlence parkı yer alacak. Projenin 2017’de tamamlanması planlanıyor. Torunlar diğer projesini ise Sur Yapı ve Hayat Kimya ortaklığında İzmir’de hayata geçirecek.
LÜKSÜ İZMİR’E TAŞIYACAK
İstinye Park’la İstanbul’da lüks AVM konusunda önemli bir boşluğu dolduran Orjin Grup, şimdi de lüks AVM pazarının simge markasını İzmir’e taşımaya hazırlanıyor. 2016 ikinci çeyrekte inşaatı başlayan İstinye Park İzmir’in 2019 birinci çeyrekte tamamlanması planlanıyor. 350 milyon dolara mal olacak AVM, 82 bin metrekarelik kiralanabilir alana sahip olacak. Yaklaşık 280 mağazanın olacağını söyleyen Orjin Gaip Genel Koordinatörü Hakan Kurt, “Bu yatırım sadece İzmir için değil. Balıkesir, Manisa, Denizli, Aydın, Muğla gibi illere de hizmet vermeyi hedefliyoruz, İstanbul İstinye Park’ın performansını İzmir’de de göstereceğiz” diyor. Ayrıca AVM’nin yanında 210 odalı bir de otel olacak. Otelin de en az 500 kişiye istihdam sağlaması hedefleniyor.
İstanbul, Adana, Gaziantep ve Konya olmak üzere Türkiye’de toplam dört AVM’si bulunan Fiba Holding’in öncelikli hedefi, İngiliz ortağı McArthurGlen ile İstanbul’un iki yakasında iki yeni lüks designer outlet açmak. Bunun dışında Anadolu’da da 23 AVM’yi portföylerine katmayı planladıklarını söyleyen Fiba Ticari Gayrimenkul Yatırımları CEO’su Yurdaer Kahraman, “Bu sayı tabi ki şartlara göre artabilir. Bizim uzun yıllardır Adana, Konya, Gaziantep gibi Anadolu şehirlerinde AVM’lerimiz var. Bu şehirlerin gösterdiği gelişimi, insanların ilgisini ve potansiyeli uzun yıllardır takip ediyoruz. Anadolu’daki şehirler son yıllarda müthiş gelişim gösterdi ve süreç devam ediyor. Gelişen şehirler, artan talep ve popülasyon AVM yatırımlarını cazip kılmaya devam ediyor” diye konuşuyor.
14 ülkede faaliyet gösteren ECE’nin Almanya’dan sonraki en büyük pazarı Türkiye. Bu nedenle şirket Türkiye’ye özel bir önem veriyor. Şirketin yönetim protföyünde İstanbul, Ankara, Eskişehir, İzmir, Antalya ve Afyonkarahisar’da 14 alışveriş merkezi bulunuyor. Hem metropollerde hem de Anadolu şehirlerinde büyüme hedefleri olduğu söyleyen ECE Türkiye Genel Müdürü Andreas Hohlmarın, “700 bin üzerinde nüfus büyüklüğü ve yüksek satın alma gücünü yakalayabildiğimiz şehirlerde, 30 bin metrekare ve üzerinde kiralanabilir alan oluşturulabilecek lokasyonlarda, doğru konsept ve marka karması, yani doğru ürünle, doğru zamanda gerçekleştiriyoruz projelerimizi” diyor. Ece’nin şu anda odaklandığı proje ise Sur Yapı’yla ortak hayata geçirdiği Sur Yapı Marka Alışveriş Merkezi. Sur Yapı ve Ekart Tekstil ortak yatırımı ile 2017 yılı ilkbaharında açılacak olan proje için 650 milyon dolar yatırım yapılacak. 250 mağaza bulunduğu proje yaklaşık 3 bin kişiye istihdam sağlayacak.
AYD BAŞKANI HULUSİ BELGÜ
“Anadolu’da verimlilik artıyor”
“İstanbul her zaman yatırımcı için cazibe merkezi olmaya devam etmekle birlikte, insanların satın alım güçlerinin artmaya devam ettiği ve tüketim alışkanlıklarının geliştiği Anadolu kentleri de yatırıcı için uygun. AYD’nin her ay düzenli yayınladığı AVM endeksine de baktığımızda son yıllarda Anadolu şehirlerinde de verimliliğin oldukça yüksek seyrettiğini görüyoruz. Hatta yaz döneminde özellikle sahil kentlerimizdeki verimliliğin İstanbul’u yakaladığı ve hatta geçtiği zamanlar olduğunu gözlemledik. Burada önemli olan arsa değeri yatırım maliyeti ve metrekare kira bedeli gibi unsurların doğru dengelenmesi.”
ESAS GAYRİMENKUL CEO’SU KAZIM KÖSEOĞLU
”Büyüyen kentlerde yeterli AVM yok” “Günümüzde artan teknoloji ve çağdaş yaşam koşullan ile birlikte tüketim eylemleri de farklılık gösteriyor.
Günümüz modern pazarlamasında üreticiden tüketiciye uzanan dağıtım zincirinde alışveriş merkezlerin oldukça önemli bir yere sahip. Bu anlamda hem değişen ve gelişen tüketici eğilimleri hem de AVM’lerin çevresine sunduğu sosyal ve çevresel faydalardan dolayı tüketiciler bulundukları illerde AVM’lerin olmasını istiyorlar. Bu talep de yatırımcılara fayda sağlıyor. Esas Gayrimenkul olarak biz Anadolu’ya AVM yatırımı yapmaya devam ediyoruz. Yaptığımız araştırmalar gösteriyor ki; ülkemizde gelişmekte olan ve dinamikleşen kentler yeterli büyüklükte AVM’lere sahip değil. Bu kentlerimizi tespit ederek, doğru lokasyonlara, tüm Türkiye’de potansiyel taşıyan illerimize yatırım yapmaya önem veriyoruz.”
JONES LANC LASALLE ÜLKE BAŞKANİ AVİ ALKAŞ
“AVM ve caddeler birbirine bağlanacak”
“Şehir planlamacılığını iyi kurgularsak, yeni alışveriş caddeleri oluşacak. Zaten 4’üncü nesil AVM’lerde, projeler birbirlerine bağlanıyor. Yakın gelecekte Hong Kong örneğinde olacağı gibi AVM’ler birleşebilir. Örneğin Kanyon, Metrocity ve Ozdilek ile birleşebilir. Benzer şekilde Zorlu, Çiftçi ile birleşebilir, Ankara’da Kent Park’la Cepa birleşebilir. Bunu Batılılar böyle yapıyor. Anadolu’da perakendenin kendini bulduğu ana caddeler ile alışveriş merkezlerini birbirine bağlamamız gerekiyor. Birbirlerine rakip değil, tamamlayıcı olmaları gerekiyor. Rize’ye yapıyorsanız, Trabzon’daki alışveriş merkeziyle rekabet edecek değil, yörenin ihtiyacına göre yapılanma gerekiyor. Ayrıca, yapılanmayı mutlaka perakendecilerle konuşarak yapmaları gerekiyor. Bazıları artık yabancıların yanında değil, LC Waikiki veya Defacto’nun yanında mağaza açmak istiyor. Bölgeye barış gelecek… Rusya ile başlayan yumuşayan süreç, diğer ülkelerle de devam edecek. Dolayısıyla Anadolu’daki alışveriş merkezlerinin ziyaretçi sayılarında da sadece yerli değil, yabancı katkısı da olacaktır.”
Ekonomist