Davutoğlu, restorasyonu TİKA tarafından tamamlanan Ferhadiye Camisi’nin açılış töreninde yaptığı konuşmada, açılışın üç açıdan büyük önem ve anlam taşıdığını söyledi.
Açılışın “insanlık vicdanı” açısından önemli olduğunu belirten Davutoğlu, “23 yıl önce Ferhadiye Camisi’ni bombalayanlar, yıkanlar sadece bir camiyi değil, insanlığın vicdanını yıkmışlardı. Bugün biz yeniden bu camiyi inşa ederken, aslında insanlığın vicdanını inşa ediyoruz. Buradaki Müslüman, Hristiyan, Yahudi dini temsilciler de aslında insanlığın vicdanının burada inşa edildiğinin canlı şahitleri. Bilinsin ki bu cami burada kaldıkça, burada ezan duyuldukça insanlığın vicdanı da Banya Luka’da semaya seslenecektir.” ifadelerini kullandı.
Değerlendirilmesi gereken ikinci hususun da “ortak kültür mirası” olduğunu dile getiren Davutoğlu, Bosna Hersek’te ortak kültür mirası olarak inşa edilen bütün eserlerin, ortak himayeleri altında olduğunu vurguladı.
Gazi Hüsrev Bey Camisi, Mostar Köprüsü, Foça’da Alaca Camisi, Ferhadiye ve daha nicelerinin ortak medeniyet ürünleri olduğunun altını çizen Davutoğlu, Mostar Köprüsü’nün açılışına Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile katıldıklarını anımsattı.
2005 yılında Foça’ya gittiğinde yıkılmış Alaca Camisi’nin mihrap taşını bularak namaz kıldığını hatırlatan Davutoğlu, “Burada tekrar ezan seslerini duymayı bize nasip et” diye dua ettiğini anlattı.
Bugün ezan sesini Ferhadiye’de duyduklarını, en kısa zamanda da Alaca Camisi’nde ezan sesini duyacaklarını belirten Davutoğlu, şöyle devam etti:
“78 milyon adına, Türkiye Cumhuriyeti devleti adına, Cumhurbaşkanımız adına, hükümetimiz adına, bütün kardeşleriniz adına söz veriyorum. Bosna Hersek’te yıkılan her ortak kültür mirasımız mutlaka yeniden ihya edilecek, yeniden tarihi değerine kavuşacaktır. Bizim burada niçin bulunduğumuzu kimse sorgulamasın. Biz burada kardeşlik için bulunuyoruz, insanlık için bulunuyoruz, çok kültürlü bir Bosna Hersek için bulunuyoruz. Buradaydık, buradayız, burada olacağız, ebediyete kadar.”
– “Bütün dünyaya bir barış mesajıdır”
Üçüncü önemli konunun da Bosna Hersek’in geleceği ile ilgili olduğuna dikkati çeken Davutoğlu, Bosna Hersek’in Müslüman, Yahudi, Ortodoks, Katolik, bütün kimlikleriyle “bir ve bütün” olduğunu söyledi.
Bosna Hersek’i parçalamak, bölmek, ayırmak isteyenlerin aslında insanların yüreklerini ayırmak istediklerine dikkati çeken Başbakan Davutoğlu, Banya Luka’nın Saray Bosna’dan, Saray Bosna’nın da Mostar’dan asla ayrılamayacağını vurguladı.
Srebrenitza şehitlerini anma törenlerinde acıyı yüreklerinde hissettiklerini ve şehitleri tekrar rahmetle andıklarını dile getiren Davutoğlu, şunları kaydetti:
“Bugün Ferhadiye’nin tekrar açılması aslında bütün Bosna Herseklilere, Müslümanlara, Ortadokslara, Katoliklere ve bütün dünyaya bir barış mesajıdır. Bu barış mesajının doğru okunması lazım. Dünyada çok az şehirde Saraybosna’da olduğu gibi cami, kilise, havra yan yanadır. Belki bir İstanbul’da bir de Saraybosna’da. Bosna Hersek’in bu karakteri korunursa insanlık Bosna’da temsil edilir. Bu özellik yıkıldığı zaman Bosna da ruhunu kaybeder. Allah bu özelliğin Bosna şehirlerinde ebediyete kadar yaşamasını nasip etsin. Bosna Hersekli Müslümanlara, Katoliklere, Ortadokslara bir arada, barış içinde yaşamayı nasip eylesin. Bosna Hersek’in birliğini beraberliğini daim eylesin. Bosna Hersek’te yaşanan acıların bir daha yaşanmamasını niyaz ediyorum. Allah bize ecdattan intikal eden bütün bu eserlere sahip çıkacak gücü ve kudreti nasip eylesin. Ve Allah bize Aliya İzzetbegoviç’in emanetini korumayı nasip eylesin.”
– “Yıkılan her camiyi yeniden inşa edeceğiz”
Davutoğlu, konuşmasının sonunda Aliya İzzetbegoviç’e seslenmek istediğini belirterek, “Ey bilge insan, ey büyük lider, mekanın cennet olsun, ruhun şad olsun. Uğrunda insanlık dersi vererek yürüttüğün mücadelenin bugünkü sahipleri bizleriz. Bil ki bu emanetine sonuna kadar sahip çıkacağız. Yıkılan her camiyi yeniden inşa edeceğiz. Yıkılan her yüreği yeniden kazanacağız ve Bosna Hersek senin istediğin gibi kıyamete kadar bir ve bütün kalacak. Allah Bosna’yı aziz eylesin ve Türkiye’yi her zaman Bosna’nın yanında kılsın.” ifadelerini kullandı.
– Açılışa tüm Balkan ülkelerinden 10 bini aşkın kişi katıldı
Osmanlı Devleti’nin Bosna Beylerbeyi Ferhat Paşa tarafından 1579’da yaptırılan ancak Bosna’daki savaş sırasında 7 Mayıs 1993’te Sırplar tarafından yıkılan Ferhadiye Camisi, 2001’de Bosna Hersek İslam Birliğince yeniden inşa edilmeye başlandı. Kaynak yetersizliği nedeniyle duran çalışmalar, TİKA’nın destekleriyle tamamlandı.
Ülkedeki en önemli kültürel miraslardan biri olarak nitelendirilen ve UNESCO Dünya Miras Listesi’ne adaylık süreci devam eden Ferhat Paşa’nın türbesinin de bulunduğu cami, yıkılışından 23 yıl sonra yeniden faaliyete geçti.
Açılış törenine Başbakan Davutoğlu’nun eşi Sare Davutoğlu, Başbakan Yardımcıları Tuğrul Türkeş, Yalçın Akdoğan, Lütfi Elvan, TİKA Başkanı Serdar Çam ve Diyanet İşleri Başkanı Mehmet Görmez ile Bosna Hersek’in yanı sıra tüm Balkan ülkelerinden yaklaşık 10 bin kişi katıldı.
Açılışta Kur’anı Kerim ve ilahiler okundu. Dualar eşliğinde caminin açılışı yapıldı. Okunan ezanın ardından Davutoğlu ve beraberindekiler camiye girip, namaz kıldı.
Açılış töreni sırasında caminin etrafından geniş güvenlik önlemi alındı.
AA